Το κείμενο αυτό γράφτηκε στα τέλη Ιούλη του 1917, μετά την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης του Ιούλη και το ξέσπασμα της αντεπανάστασης. Ο επίλογος γράφτηκε μετά την ανταρσία του Κορνίλοφ και το κείμενο δημοσιεύτηκε στις 6 Σεπτέμβρη. Στο κείμενο αυτό βρίσκουμε μια συνοπτική εκτίμηση των φάσεων της Επανάστασης από το αρχικό της ξέσπασμα τον Φεβρουάριο του 1917 μέχρι και τις μέρες του Ιούλη, ενώ αναλύει το ρόλο των βασικών κομμάτων που έπαιξαν ρόλο σε όλη αυτή την πορεία: τους καντέτους, τους εσέρους (σοσιαλεπαναστάτες), τους μενσεβίκους. Έχει ιδιαίτερη σημασία η αναφορά που κάνει ο Λένιν στους διαδοχικούς χειρισμούς όχι μόνο των καθαρόαιμων αστικών κομμάτων (καντέτοι), αλλά κυρίως των κομμάτων του Σοβιέτ (εσέροι, μενσεβίκοι) που ενώ παρουσιάζονταν ως επαναστατικά και σοσιαλιστικά διαδοχικά πέρασαν με το μέρος της αστικής τάξης, για να εκφραστούν πέρα ως πέρα υπέρ της αντεπανάστασης κατά την καταστολή που ακολούθησε την εξέγερση του Ιούλη. Πρόκειται ίσως για την πιο κρυστάλλινη περιγραφή της φύσης και των χαρακτηριστικών αυτών των κομμάτων και του ρόλου που έπαιξαν ως χρησιμοποιούμενα όργανα από την αστική τάξη ενάντια στην Επανάσταση και το βάθαιμά της.

Κάθε επανάσταση σημαίνει μία απότομη μεταβολή στη ζωή των πλατύτατων μαζών του λαού. Αν δεν έχει ωριμάσει μία τέτοια μεταβολή, δεν μπορεί να γίνει αληθινή επανάσταση. Και όπως κάθε μεταβολή στη ζωή οποιουδήποτε ανθρώπου τον διδάσκει πολλά, έτσι και η επανάσταση δίνει σε όλο το λαό , μέσα σε λίγο καιρό, τα πιο περιεκτικά και τα πιο πολύτιμα διδάγματα.

Τον καιρό της επανάστασης , εκατομμύρια και δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι διδάσκονται κάθε βδομάδα περισσότερα απ’ ό,τι σε ένα χρόνο συνηθισμένης νυσταλέας ζωής. Γιατί, σε μια απότομη μεταβολή στη ζωή ενός ολόκληρου λαού, φαίνεται εξαιρετικά καθαρά ποιες τάξεις του λαού επιδιώκουν αυτούς ή εκείνους τους σκοπούς , τι δυνάμεις διαθέτουν, με ποια μέσα ενεργούν.

Κάθε συνειδητός εργάτης, στρατιώτης, αγρότης πρέπει να εμβαθύνει προσεκτικά στα διδάγματα της ρωσικής επανάστασης , ιδιαίτερα τώρα, στα τέλη του Ιούλη, οπότε και φάνηκε ολοκάθαρα ότι η πρώτη φάση της επανάστασής μας τελείωσε με αποτυχία.

Ι

Πραγματικά, ας δούμε τι ήθελαν να πετύχουν οι μάζες των εργατών και των αγροτών όταν έκαναν την επανάσταση. Τι περίμεναν από την επανάσταση; Είναι γνωστό ότι περίμεναν ελευθερία, ειρήνη, ψωμί, γη.

Και τι βλέπουμε τώρα;

Αντί ελευθερία, αρχίζουν ν ’αποκαθιστούν την προηγούμενη αυθαιρεσία. Εισάγουν την ποινή του θανάτου για τους στρατιώτες στο μέτωπο, παραπέμπουν τους αγρότες στα δικαστήρια για αυθαίρετη κατάληψη της γης των τσιφλικάδων, σπάνε τα τυπογραφεία των εργατικών εφημερίδων, κλείνουν χωρίς δίκη τις εργατικές εφημερίδες, πιάνουν τους μπολσεβίκους, συχνά, μάλιστα, χωρίς να τους απαγγείλουν καμιά κατηγορία ή με καθαρά συκοφαντικές κατηγορίες.

Θα μας φέρουν, ίσως, την αντίρρηση ότι οι διώξεις κατά των μπολσεβίκων δεν αποτελούν παραβίαση της ελευθερίας , γιατί καταδιώκονται μόνο ορισμένα πρόσωπα με βάση συγκεκριμένες κατηγορίες. Η αντίρρηση, όμως, αυτή είναι συνειδητή και ολοφάνερη αναλήθεια, γιατί πώς μπορεί να σπας τυπογραφεία και κλείνεις εφημερίδες γι’ αδικήματα ορισμένων ατόμων και αν ακόμη οι κατηγορίες αυτές έχουν αποδειχτεί και επιβεβαιωθεί στο δικαστήριο; Άλλο ζήτημα αν η κυβέρνηση είχε παραδεχτεί με νόμο ότι είναι εγκληματικό όλο το κόμμα των Μπολσεβίκων, η ίδια η κατεύθυνση τους, οι απόψεις τους. Ο καθένας, όμως, ξέρει ότι η κυβέρνηση της ελεύθερης Ρωσίας δεν μπορούσε να κάνει και δεν έκανε ένα τέτοιο πράγμα.
Ο συκοφαντικός χαρακτήρας των κατηγοριών ενάντια στους μπολσεβίκους ξεσκεπάζεται κυρίως με το ότι οι εφημερίδες των τσιφλικάδων και των καπιταλιστών έβριζαν λυσσαλέα τους μπολσεβίκους για τον αγώνα τους ενάντια στον πόλεμο, ενάντια στους τσιφλικάδες και ενάντια στους καπιταλιστές και απαιτούσαν απροκάλυπτα τη σύλληψη και τη δίωξη των μπολσεβίκων, ακόμη και τότε που δεν είχαν επινοήσει καμιά κατηγορία ενάντια σε κανέναν μπολσεβίκο.

Ο λαός θέλει ειρήνη. Και η επαναστατική κυβέρνηση της ελεύθερης Ρωσίας ξανάρχισε τον κατακτητικό πόλεμο, με βάση τα ίδια μυστικά σύμφωνα που ο πρώην Τσάρος Νικόλαος Β’ είχε συνάψει με τους Άγγλους και Γάλλους καπιταλιστές, με σκοπό να καταληστεύουν οι Ρώσοι καπιταλιστές άλλους λαούς. Τα μυστικά αυτά σύμφωνα δε δόθηκαν στη δημοσιότητα. Η κυβέρνηση της ελεύθερης Ρωσίας περιορίστηκε σε υπεκφυγές και δεν πρότεινε δίκαιη ειρήνη σε όλους τους λαούς.

Δεν υπάρχει ψωμί. Έρχεται και πάλι η πείνα. Όλοι βλέπουν ότι οι καπιταλιστές και οι πλούσιοι εξαπατούν ξεδιάντροπα το δημόσιο με τις πολεμικές προμήθειες ( ο πόλεμος στοιχίζει τώρα στο λαό 50 εκατομμύρια ρούβλια τη μέρα), βγάζουν πρωτάκουστα κέρδη από τις μεγάλες τιμές, ενώ δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα για ένα σοβαρό υπολογισμό της παραγωγής τροφίμων και της διανομής τους στους εργάτες. Οι καπιταλιστές αποθρασύνονται όλο και περισσότερο , πετούν τους εργάτες στο δρόμο και αυτό σε στιγμές που ο λαός υποφέρει από έλλειψη εμπορευμάτων.

Η τεράστια πλειοψηφία των αγροτών δήλωσε μεγαλόφωνα και καθαρά σε πολλά συνέδρια ότι θεωρεί την τσιφλικάδικη ιδιοκτησία γης αδικία και ληστεία. Και η κυβέρνηση, που αυτοαποκαλείται επαναστατική και δημοκρατική, εξακολουθεί μήνες τώρα να σέρνει τους αγρότες από τη μύτη και να τους ξεγελά με υποσχέσεις και αναβολές. Ολόκληρους μήνες οι καπιταλιστές δεν επέτρεπαν στον υπουργό Τσερνόφ να εκδώσει νόμο για την απαγόρευση της αγοραπωλησίας της γης. Και όταν, επιτέλους, ο νόμος αυτός εκδόθηκε, τότε ξεσήκωσαν μία σιχαμερή συκοφαντική εκστρατεία ενάντια στον Τσερνόφ και την συνεχίζουν ως τώρα. Η κυβέρνηση, υπερασπίζοντας τους τσιφλικάδες, έφτασε σε τέτοιο σημείο ξετσιπωσιάς, ώστε αρχίζει να παραπέμπει τους αγρότες στα δικαστήρια για «αυθαίρετη κατάληψη γης».

Τους αγρότες τους σέρνουν από τη μύτη, πείθοντας τους να περιμένουν ως τη Συντακτική Συνέλευση. Οι καπιταλιστές , όμως, όλο και αναβάλλουν τη σύγκληση αυτή, κάτω από την επίδραση της απαίτησης των μπολσεβίκων, ορίστηκε για τις 30 του Σεπτέμβρη, οι καπιταλιστές φωνάζουν ανοικτά ότι αυτό είναι «ακατόρθωτο» σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα και απαιτούν να αναβληθεί η σύγκληση της Συντακτικής Συνέλευσης… Τα μέλη του κόμματος των καπιταλιστών και των τσιφλικάδων που έχουν τη μεγαλύτερη επιρροή, του κόμματος των καντέτων ή του κόμματος της «Λαϊκής Ελευθερίας», όπως π.χ. η Πάνινα, προπαγανδίζουν ανοιχτά ν’ αναβληθεί η σύγκληση της Συντακτικής Συνέλευσης ως το τέλος του πολέμου.

Για τη γη περίμενε μέχρι τη Συντακτική Συνέλευση. Για τη Συντακτική Συνέλευση , περίμενε ως το τέλος του πολέμου. Για το τέλος του πολέμου, περίμενε μέχρι την ολοκληρωτική νίκη. Να τι βγαίνει. Οι καπιταλιστές και οι τσιφλικάδες, που έχουν την πλειοψηφία στην κυβέρνηση, χλευάζουν απροκάλυπτα τους αγρότες.

ΙΙ

Αλλά πώς μπόρεσε να συμβεί αυτό σε μια ελεύθερη χώρα, μετά από την ανατροπή της τσαρικής εξουσίας;

Σε μία ανελεύθερη χώρα το λαό τον κυβερνούν ο τσάρος και μια χούφτα τσιφλικάδες, καπιταλιστές, δημόσιοι υπάλληλοι που δεν τους έχει εκλέξει κανείς.

Σε μία ελεύθερη χώρα το λαό τον κυβερνούν μόνο εκείνοι που έχει εκλέξει ο ίδιος γι’ αυτόν τον σκοπό. Στις εκλογές ο λαός χωρίζεται σε κόμματα και, συνήθως, η κάθε τάξη του πληθυσμού συγκροτεί ένα χωριστό δικό της κόμμα. Λόγου χάρη, οι τσιφλικάδες , οι καπιταλιστές, οι αγρότες, οι εργάτες συγκροτούν χωριστά κόμματα. Γι’ αυτό, στις ελεύθερες χώρες, ο λαός κυβερνάται μέσω του ανοιχτού αγώνα των κομμάτων και της ελεύθερης συμφωνίας μεταξύ τους.

Μετά από την ανατροπή της τσαρικής εξουσίας, στις 27 Φλεβάρη 1917, η Ρωσία κυβερνιόταν επί 4 περίπου μήνες ως ελεύθερη χώρα ακριβώς με τον ανοιχτό αγώνα ανάμεσα σε ελεύθερα συγκροτούμενα κόμματα και με την ελεύθερη συμφωνία ανάμεσά τους. Συνεπώς, για να καταλάβουμε την εξέλιξη της ρωσικής επανάστασης, το πιο απαραίτητο πράγμα είναι να μελετήσουμε ποια ήταν τα κυριότερα κόμματα, ποιων τάξεων τα συμφέροντα υπεράσπιζαν , ποιες ήταν οι αμοιβαίες σχέσεις όλων αυτών των κομμάτων.

ΙΙΙ

Μετά από την ανατροπή της τσαρικής εξουσίας, η κρατική εξουσίας πέρασε στα χέρια της πρώτης Προσωρινής Κυβέρνησης. Η κυβέρνηση αυτή αποτελούνταν από τους εκπροσώπους της αστικής τάξης, δηλαδή των καπιταλιστών, με τους οποίους συνενώθηκαν και οι τσιφλικάδες. Το κόμμα των καντέτων, το κύριο κόμμα των καπιταλιστών, κατείχε την πρώτη θέση ως ηγετικό και κυβερνητικό κόμμα της αστικής τάξης.

Η εξουσία δεν βρέθηκε τυχαία στα χέρια του κόμματος αυτού, αν και δεν ήταν φυσικά οι καπιταλιστές που πολέμησαν ενάντια στα τσαρικά στρατεύματα , που έχυσαν το αίμα τους για την ελευθερία, αλλά οι εργάτες και οι αγρότες , οι ναύτες και οι στρατιώτες. Η εξουσία βρέθηκε στα χέρια του κόμματος των καπιταλιστών γιατί η τάξη αυτή είχε στα χέρια της τη δύναμη του πλούτου, της οργάνωσης και των γνώσεων. Μετά από το 1905 – και ιδιαίτερα στο διάστημα του πολέμου – η τάξη των καπιταλιστών και των συγγενών με αυτούς τσιφλικάδων σημείωσε στη Ρωσία τις πιο μεγάλες επιτυχίες στο έργο της οργάνωσής της.

Το κόμμα των καντέτων ήταν πάντα μοναρχικό – και το 1905 και από το 1905 ως το 1916. Μετά από την νίκη του λαού ενάντια στην τσαρική τυραννία, αυτό το κόμμα ανακηρύχθηκε δημοκρατικό. Η πείρα της Ιστορίας δείχνει ότι τα κόμματα των καπιταλιστών, όταν ο λαός νικούσε την μοναρχία, συμφωνούσαν πάντα να είναι δημοκρατικά, φτάνει μόνοι να διατηρήσουν τα προνόμια των καπιταλιστών και την απόλυτη εξουσία τους πάνω στο λαό.

Στα λόγια, το κόμμα των καντέτων είναι υπέρ της «λαϊκής ελευθερίας». Στην πράξη, είναι υπέρ των καπιταλιστών και αμέσως πήγαν με το μέρος του όλοι οι τσιφλικάδες , όλοι οι μοναρχικοί, όλοι οι Μαυροεκατονταρχίτες. Απόδειξη γι’ αυτό είναι ο Τύπος και οι εκλογές. Όλες οι αστικές εφημερίδες και όλος ο μαυροεκατονταρχίτικος Τύπος άρχισαν μετά από την επανάσταση να τραγουδούν στον ίδιο σκοπό με τους καντέτους. Όλα τα μοναρχικά κόμματα, μην τολμώντας να εμφανιστούν ανοιχτά, υποστήριξαν στις εκλογές – π.χ. στην Πετρούπολη – το κόμμα των καντέτων.

Οι καντέτοι, αφού πήραν την κυβερνητική εξουσία, έστρεψαν όλες τις προσπάθειες τους στη συνέχιση του κατακτητικού, ληστρικού πολέμου που τον είχε αρχίσει ο Τσάρος Νικόλαος Β’, οποίος είχε κλείσει μυστικά ληστρικά σύμφωνα με τους Άγγλους και Γάλλους καπιταλιστές. Με βάση τα σύμφωνα αυτά, στους Ρώσους καπιταλιστές δινόταν η υπόσχεση , σε περίπτωση νίκης, να πάρουν και την Κωνσταντινούπολη και τη Γαλικία και την Αρμενία κτλ. Όσο για το λαό, η κυβέρνηση των καντέτων τον ξεφορτωνόταν με υπεκφυγές και κούφιες υποσχέσεις , αναβάλλοντας  τη λύση όλων των σπουδαίων και των απαραίτητων για τους εργάτες και τους αγρότες υποθέσεων ως τη Συντακτική Συνέλευση και χωρίς να ορίζει την ημερομηνία της σύγκλησής της.

Ο λαός , επωφελούμενος από την ελευθερία, άρχισε να οργανώνεται ανεξάρτητα. Η κύρια οργάνωση των εργατών και των αγροτών, που αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού στη Ρωσία, ήταν τα Σοβιέτ των εργατών, των στρατιωτών και των αγροτών βουλευτών. Τα Σοβιέτ αυτά είχαν αρχίσει να σχηματίζονται από τον καιρό ακόμη της επανάστασης του Φλεβάρη και μέσα σε μερικές εβδομάδες μετά από την επανάσταση αυτή, στις περισσότερες μεγάλες πόλεις της Ρωσίας και πολλούς νομούς, όλοι οι συνειδητοί πρωτοπόροι άνθρωποι της εργατικής τάξης και της αγροτιάς είχαν συνενωθεί στα Σοβιέτ.

Τα Σοβιέτ εκλέγονταν εντελώς ελεύθερα. Τα Σοβιέτ ήταν γνήσιες οργανώσεις των μαζών του λαού, των εργατών και των αγροτών. Τα Σοβιέτ ήταν γνήσιες οργανώσεις της τεράστιας πλειοψηφίας του λαού. Οι χακοφορεμένοι εργάτες και αγρότες ήταν οπλισμένοι.

Είναι αυτονόητο ότι τα Σοβιέτ μπορούσαν και έπρεπε να πάρουν στα χέρια τους όλη την κρατική εξουσία. Ως την σύγκληση της Συντακτικής Συνέλευσης δε θα έπρεπε να υπάρχει καμία άλλη εξουσία στο κράτος, εκτός από τα Σοβιέτ. Τότε μόνο η επανάσταση μας θα ήταν πραγματικά λαϊκή , πραγματικά δημοκρατική. Τότε μόνο οι εργαζόμενες μάζες, που πραγματικά ποθούσαν την ειρήνη, που πραγματικά δεν είχαν συμφέρον από τον κατακτητικό πόλεμο, θα μπορούσαν να αρχίσουν να εφαρμόζουν στην πράξη αποφασιστικά και σταθερά μια πολιτική που θα έβαζε τέρμα στον κατακτητικό πόλεμο και θα οδηγούσε στην ειρήνη. Τότε μόνο οι εργάτες και οι αγρότες θα μπορούσαν να χαλιναγωγήσουν τους καπιταλιστές, που κερδίζουν εξωφρενικά ποσά «από τον πόλεμο» και που οδήγησαν την χώρα στο οικονομικό χάος και την πείνα. Όμως, στα Σοβιέτ μόνο η μειοψηφία των βουλευτών ήταν με το κόμμα των επαναστατών εργατών, των σοσιαλδημοκρατών μπολσεβίκων, που απαιτούσαν να περάσει όλη η κρατική εξουσία στα χέρια των Σοβιέτ, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των βουλευτών στα Σοβιέτ ήταν με τα κόμματα των σοσιαλδημοκρατών μενσεβίκων και των εσέρων, που ήταν ενάντια στο πέρασμα της εξουσίας στα Σοβιέτ. Τα κόμματα αυτά, αντί να απομακρύνουν την κυβέρνηση της αστικής τάξης και να την αντικαταστήσουν με την κυβέρνηση των Σοβιέτ, τάχτηκαν υπέρ της υποστήριξης της κυβέρνησης της αστικής τάξης και της συμφωνίας μαζί της, υπέρ του σχηματισμού μίας κοινής κυβέρνησης με την αστική τάξη. Σε αυτήν την πολιτική των συμφωνιών με την αστική τάξη, που ακολουθούσαν τα κόμματα των εσέρων και των μενσεβίκων, τα οποία είχαν την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας του λαού, βρίσκεται το κύριο περιεχόμενο όλης της πορείας εξέλιξης της επανάστασης και στους 5 μήνες πέρασαν από την έναρξή της.

ΙV

Ας δούμε, πρώτ’ απ’ όλα, πώς ξετυλιγόταν αυτή η συμβιβαστική πολιτική των εσέρων και των μενσεβίκων με την αστική τάξη και ύστερα ας ψάξουμε να βρούμε την εξήγηση του γεγονότος ότι η πλειοψηφία του λαού τους έδωσε εμπιστοσύνη.

V

Οι μενσεβίκοι και οι εσέροι ακολουθούσαν συμβιβαστική πολιτική απέναντι στους καπιταλιστές σε όλες τις περιόδους της ρώσικης επανάστασης, πότε με τη μία και πότε με την άλλη μορφή.

Ακριβώς στο τέλος του Φλεβάρη του 1917, μόλις ο λαός νίκησε και ανατράπηκε η τσαρική εξουσία, η Προσωρινή Κυβέρνηση των καπιταλιστών προσέλαβε υπουργό τον Κερένσκι ως «σοσιαλιστή». Στην πραγματικότητα, ο Κέρενσκι ποτέ δεν ήταν σοσιαλιστής , ήταν απλώς τρουντοβίκος και άρχισε να συγκαταλέγεται στους «σοσιαλιστές – επαναστάτες» μόνο από το Μάρτη του 1917 , όταν αυτό ήταν πια ακίνδυνο και επωφελές. Μέσω του Κέρενσκι, που ήταν αντιπρόεδρος του Σοβιέτ της Πετρούπολης, η Προσωρινή Κυβέρνηση των καπιταλιστών προσπάθησε αμέσως να προσδέσει τον εαυτό της και να δαμάσει το Σοβιέτ. Το Σοβιέτ , δηλαδή οι εσέροι και οι μενσεβίκοι που επικρατούσαν σε αυτό, άφησε να το δαμάσουν και συμφώνησε, αμέσως μετά από το σχηματισμό της Προσωρινής Κυβέρνησης των καπιταλιστών, να «την υποστηρίξει» «εφόσον» θα εκπληρώνει τις υποσχέσεις της.

Το Σοβιέτ θεωρούσε τον εαυτό του όργανο που επιβλέπει και ελέγχει τις πράξεις της Προσωρινής Κυβέρνησης. Οι αρχηγοί του Σοβιέτ ίδρυσαν τη λεγόμενη «Επιτροπή Επαφής», δηλαδή μία επιτροπή που θα κρατούσε την επαφή, τη σύνδεση με την κυβέρνηση. Σε αυτήν την Επιτροπή Επαφής οι εσέροι και μενσεβίκοι ηγέτες του Σοβιέτ έκαναν διαρκώς διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση των καπιταλιστών έτσι που, στην ουσία, ήταν υπουργοί χωρίς χαρτοφυλάκιο ή ανεπίσημοι υπουργοί.

Η κατάσταση αυτή κράτησε όλο το Μάρτη και όλο σχεδόν τον Απρίλη. Οι καπιταλιστές, για να κερδίσουν χρόνο, χρησιμοποίησαν την τακτική των αναβολών και των υπεκφυγών. Η κυβέρνηση των καπιταλιστών δεν πήρε σε αυτό το διάστημα κανένα κάπως σοβαρό μέτρο για την ανάπτυξη της επανάστασης. Ακόμη και για την εκπλήρωση του άμεσου καθήκοντός της , τη σύγκληση Συντακτικής Συνέλευσης, η κυβέρνηση δεν έκανε απολύτως τίποτα , δε μεταβίβασε το ζήτημα στα τοπικά όργανα, δεν ίδρυσε, μάλιστα, ούτε και μία κεντρική επιτροπή για την προκαταρκτική δουλειά. Η κυβέρνηση φρόντιζε για ένα μόνο : Ν’ ανανεώσει στα κρυφά τα ληστρικά διεθνή σύμφωνα που είχε κλείσει ο τσάρος με τους καπιταλιστές της Αγγλίας και της Γαλλίας, να φρενάρει όσο μπορεί πιο προσεκτικά και πιο απαρατήρητα την επανάσταση, να υπόσχεται τα πάντα και να μην εκπληρώνει τίποτα. Οι εσέροι και οι μενσεβίκοι έπαιζαν στην «Επιτροπή Επαφής» το ρόλο του βλάκα που τον τρέφουν με παχιά λόγια, με υποσχέσεις, με τα αιώνια «αύριο». Οι εσέροι και οι μενσεβίκοι, όπως το κοράκι στο γνωστό μύθο, ενέδιδαν στην κολακεία, άκουγαν με ευχαρίστηση τις διαβεβαιώσεις των καπιταλιστών ότι εκτιμούν πολύ τα Σοβιέτ και δεν κάνουν βήμα χωρίς αυτά.

Στην πραγματικότητα, ο καιρός περνούσε και η κυβέρνηση των καπιταλιστών δεν έκανε απολύτως τίποτα για την επανάσταση. Ενάντια, όμως, στην επανάσταση κατόρθωσε σε αυτό το διάστημα να ανανεώσει τα μυστικά ληστρικά σύμφωνα ή, πιο σωστά, να τα επικυρώσει και να τα «αναζωογονήσει» με συμπληρωματικές, επίσης μυστικές, διαπραγματεύσεις με τους διπλωμάτες του αγγλογαλλικού ιμπεριαλισμού. Ενάντια στην επανάσταση κατόρθωσε σε αυτό το διάστημα να βάλει τις βάσεις μιας αντεπαναστατικής οργάνωσης (ή τουλάχιστον μιας προσέγγισης) των στρατηγών και των αξιωματικών του στρατού του μετώπου. Ενάντια στην επανάσταση κατόρθωσε στο διάστημα αυτό να αρχίσει την οργάνωση των βιομηχάνων, των φαμπρικάντηδων, των εργοστασιαρχών, που κάτω από την πίεση των εργατών, ήταν αναγκασμένοι να κάνουν τη μία παραχώρηση μετά από την άλλη, ταυτόχρονα, όμως, άρχισαν να σαμποτάρουν ( να αχρηστεύουν) την παραγωγή και να προετοιμάζουν το σταμάτημά της, περιμένοντας την κατάλληλη γι’αυτό στιγμή.

Η οργάνωση, όμως, των πρωτοπόρων εργατών και αγροτών στα Σοβιέτ προχωρούσε σταθερά. Οι καλύτεροι άνθρωποι των καταπιεζόμενων τάξεων ένιωθαν πως η κυβέρνηση, παρά την συμφωνία της με το Σοβιέτ Πετρούπολης, παρά τη μεγαλοστομία του Κερένσκι, παρά την «Επιτροπή Επαφής», παραμένει εχθρός του λαού, εχθρός της επανάστασης. Οι μάζες ένιωθαν πως αν δεν τσακιστεί η αντίσταση των καπιταλιστών, η υπόθεση της ειρήνης, η υπόθεση της ελευθερίας, η υπόθεση της επανάστασης θα χαθεί αναπόφευκτα. Μέσα στις μάζες μεγάλωνε η ανυπομονησία και η αγανάκτηση.

VI

Στις 20-21 του Απρίλη η αγανάκτηση ξεχείλισε. Το κίνημα ξέσπασε αυθόρμητα, χωρίς να το προετοιμάσει κανένας. Το κίνημα στρέφοταν τόσο έντονα ενάντια στην κυβέρνηση , που ένα Σύνταγμα ξεκίνησε , μάλιστα οπλισμένο, και παρουσιάστηκε στο ανάκτορο Μαρίινσκι για να συλλάβει τους υπουργούς. Όλος ο κόσμος έβλεπε πεντακάθαρα ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να κρατηθεί. Τα Σοβιέτ μπορούσαν (και έπρεπε) να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους, χωρίς να συναντήσουν ούτε την παραμικρή αντίσταση από οποιαδήποτε πλευρά. Αντί γι’ αυτό, οι εσέροι και οι μενσεβίκοι υποστήριξαν την κυβέρνηση των καπιταλιστών που κατέρρεε, μπλέχτηκαν ακόμη περισσότερο σε συμφωνίες μαζί της, έκαναν και άλλα, πιο μοιραία βήματα, που οδηγούσαν την επανάσταση στον όλεθρο.

Η επανάσταση διδάσκει όλες τις τάξεις με μια ταχύτητα και με μία βαθύτητα που είναι άγνωστες στους συνηθισμένους , ειρηνικούς καιρούς. Οι καπιταλιστές, καλύτερα οργανωμένοι, πιο έμπειροι στο έργο της ταξικής πάλης και της πολιτικής, διδάχτηκαν πιο γρήγορα από τους άλλους. Βλέποντας ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να κρατηθεί , κατέφυγαν σε μια μέθοδο που, μετά από το 1848, την εφάρμοζαν ολόκληρες δεκαετίες οι καπιταλιστές των άλλων χωρών για να ξεγελούν, να διαιρούν και ν’ αδυνατίζουν τους εργάτες. Η μέθοδος αυτή είναι η λεγόμενη κυβέρνηση «συνασπισμού», δηλαδή μια κοινή, ενωμένη κυβέρνηση, αποτελούμενη από την αστική τάξη και τους λιποτάκτες του σοσιαλισμού.

Στις χώρες όπου η ελευθερία και η δημοκρατία υπάρχουν εδώ και πολύ καιρό πλάι στο επαναστατικό εργατικό κίνημα, στην Αγγλία, στην Γαλλία, οι καπιταλιστές έχουν χρησιμοποιήσει πολλές φορές και με μεγάλη επιτυχία τη μέθοδο αυτή. Οι «σοσιαλιστές» ηγέτες, μπαίνοντας στην κυβέρνηση της αστικής τάξης, αποδεικνύονταν κατά κανόνα ανδρείκελα, μαριονέτες, προκάλυμμα για τους καπιταλιστές, όργανο εξαπάτησης των εργατών. «Οι δημοκράτες και οι ρεπουμπλικάνοι» καπιταλιστές της Ρωσίας έβαλαν μπροστά την ίδια αυτή μέθοδο. Οι εσέροι και οι μενσεβίκοι άφησαν αμέσως να τους ξεγελάσουν και στις 6 του Μάη, η κυβέρνηση «συνασπισμού», με τη συμμετοχή του Τσερνόφ, του Τσερετέλι και Σία, ήταν τετελεσμένο γεγονός.

Οι βλάκες των κομμάτων των εσέρων και των μενσεβίκων πανηγύριζαν , λούζονταν με αυταρέσκεια στην ακτινοβολία της υπουργικής δόξας των αρχηγών τους. Οι καπιταλιστές έτριβαν τα χέρια από ικανοποίηση εφόσον είχαν αποκτήσει στο πρόσωπο των «αρχηγών των Σοβιέτ» βοηθούς ενάντια στο λαό , εφόσον πήραν την υπόσχεση από αυτούς ότι θα υποστηρίζουν τις «επιθετικές επιχειρήσεις στο μέτωπο», δηλαδή την επανάληψη του ιμπεριαλιστικού, ληστρικού πολέμου που είχε σταματήσει. Οι καπιταλιστές ήξεραν όλη τη γεμάτη έπαρση αδυναμία των αρχηγών αυτών, ήξεραν ότι οι υποσχέσεις της αστικής τάξης – σχετικά με τον έλεγχο, ακόμη και με την οργάνωση της παραγωγής, σχετικά με την πολιτική της ειρήνης κτλ – ποτέ δεν θα εκπληρωθούν.

Έτσι και έγινε. Η δεύτερη φάση στην εξέλιξη της επανάστασης, από τις 6 του Μάη ως τις 9 ή τις 18 Ιούνη, επιβεβαίωσε στο ακέραιο τον υπολογισμό των καπιταλιστών ότι είναι εύκολο να εξαπατηθούν οι εσέροι και οι μενσεβίκοι.

Τον καιρό που ο Πεσεχόνοφ και ο Σκόμπελιεφ εξαπατούσαν τον εαυτό τους και τον λαό με παχιά λόγια ότι θα πάρουν από τους καπιταλιστές το 100% των κερδών τους, ότι η «αντίσταση τους τσακίστηκε» κτλ, οι καπιταλιστές εξακολουθούσαν να δυναμώνουν. Σε αυτό το διάστημα δεν έγινε στην πραγματικότητα τίποτε, απολύτως τίποτα, για να μπει χαλινάρι στους καπιταλιστές. Οι λιποτάκτες του σοσιαλισμού, που έγιναν υπουργοί , αποδείχτηκαν πολυλογάδες που είχαν αποστολή να περισπούν την προσοχή των καταπιεζόμενων τάξεων, ενώ όλος ο κρατικός διοικητικός μηχανισμός, στην πραγματικότητα, έμεινε στα χέρια της γραφειοκρατίας (της υπαλληλίας) και της αστικής τάξης. Ο περιβόητος Παλτσίνσκι, υφυπουργός Βιομηχανίας, ήταν ο τυπικός εκπρόσωπος αυτού του μηχανισμού που παρεμπόδιζε κάθε μέτρο ενάντια στους καπιταλιστές. Οι υπουργοί φλυαρούσαν και όλα έμεναν όπως και πρώτα.

Στον αγώνα ενάντια στην επανάσταση, η αστική τάξη χρησιμοποιούσε ιδιαίτερα τον υπουργό Τσερετέλι. Τον έστειλαν «να κατευνάσει» την Κρονστάνδη, όταν οι εκεί επαναστάτες έφτασαν σε τέτοιο σημείο αναίδειας, ώστε τόλμησαν να διώξουν τον επίτροπο που ήταν διορισμένος από το κέντρο. Η αστική τάξη εξαπέλυσε από τις εφημερίδες της μία απίστευτα θορυβώδη, κακοήθη, λυσσαλέα εκστρατεία ψευτιάς, συκοφαντίας και κατατρεγμού ενάντια στην Κρονστάνδη, κατηγορώντας την ότι θέλει «ν’ αποχωριστεί από τη Ρωσία», επαναλαμβάνοντας σε χίλιους τόνους αυτήν και άλλες παρόμοιες ανοησίες, φοβίζοντας τη μικροαστική τάξη και τους φιλισταίους. Ο Τσερετέλι , ο πιο τυπικός εκπρόσωπος του στενοκέφαλου, τρομοκρατημένου φιλισταϊσμού, έπεσε «πιο ευσυνείδητα» από όλους στην παγίδα της εμπρηστικής αστικής εκστρατείας και άρχισε με μεγαλύτερο ζήλο απ’ όλους «να κεραυνοβολεί και να κατευνάζει» την Κρονστάνδη, χωρίς να καταλαβαίνει ότι παίζει έτσι το ρόλο του λακέ της αντεπαναστατικής αστικής τάξης. Το αποτέλεσμα ήταν να γίνει όργανο για το κλείσιμο μίας τέτοιας «συμφωνίας» με την επαναστατημένη Κρονστάνδη, που καθόριζε ότι ο Επίτροπος της Κρονστάνδης δεν θα διοριζόταν κατευθείαν από την κυβέρνηση, αλλά θα εκλεγόταν επιτόπου και θα επικυρώνονταν από την κυβέρνηση. Με παρόμοιους αξιοθρήνητους συμβιβασμούς έχαναν τον καιρό τους οι υπουργοί που λιποτάκτησαν από το σοσιαλισμό και πέρασαν στην αστική τάξη.

Εκεί που δεν μπορούσε να παρουσιαστεί ένας αστός-υπουργός για να υπερασπιστεί την κυβέρνηση μπροστά στους επαναστάτες εργάτες ή στα Σοβιέτ , εκεί παρουσιαζόταν ( πιο σωστά: εκεί στέλνοταν από την αστική τάξη) ένας «σοσιαλιστής» υπουργός – ο Σκόμπελιεφ, ο Τσερετέλι, ο Τσερνόφ κτλ – και έκανε ευσυνείδητα την δουλειά της αστικής τάξης, έβαζε όλα του τα δυνατά για να υπερασπιστεί την κυβέρνηση, έβγαζε αθώες περιστέρες τους καπιταλιστές, εξαπατούσε το λαό δίνοντας υποσχέσεις, υποσχέσεις και ξανά υποσχέσεις, συμβουλές να περιμένει , να περιμένει και ξανά να περιμένει.

Ο υπουργός Τσερνόφ ήταν απασχολημένος κυρίως  με τα παζαρέματα με τους αστούς συναδέλφους του ως το μήνα Ιούλη, ως τη νέα «κρίση εξουσίας» που άρχισε τότε, μετά από το κίνημα στις 3-4 του Ιούλη, ως την αποχώρηση των καντέτων από την κυβέρνηση. Ο υπουργός Τσερνόφ ήταν συνεχώς απασχολημένος μ’ ένα ωφέλιμο, βαθιά λαϊκό έργο: «Προσπάθησε να πείσει» τους αστούς συναδέλφους του, να τους νουθετήσει να δεχτούν τουλάχιστον την απαγόρευση των πράξεων αγοραπωλησίας της γης. Την απαγόρευση αυτήν την είχαν υποσχεθεί με τον πιο επίσημο τρόπο στους αγρότες στο Πανρωσικό Συνέδριο (Σοβιέτ) των αγροτών βουλευτών της Πετρούπολης. Η υπόσχεση όμως, έμεινε υπόσχεση. Ο Τσερνόφ δεν μπόρεσε να την εκπληρώσει ούτε το Μάη, ούτε τον Ιούνη, ως τη στιγμή που το επαναστατικό κύμα του αυθόρμητου ξεσπάσματος στις 3-4 του Ιούλη, που συνέπεσε με την αποχώρηση των καντέτων από την κυβέρνηση, έδωσε την δυνατότητα να εφαρμοστεί το μέτρο αυτό. Αλλά και τότε το μέτρο αυτό αποδείχτηκε μεμονωμένο , ανίσχυρο να επιφέρει σοβαρές βελτιώσεις στην υπόθεση του αγώνα της αγροτιάς ενάντια στου τσιφλικάδες για τη γη.

Στο μέτωπο τον καιρό αυτόν το αντεπαναστατικό, ιμπεριαλιστικό καθήκον να ξαναρχίσει ο ιμπεριαλιστικός, ληστρικός πόλεμος- καθήκον που δεν μπόρεσε να το εκπληρώσει ο λαομίσητος Γκουτσκόφ – το εκπλήρωνε πετυχημένα και λαμπρά ο «επαναστάτης δημοκράτης» Κερένσκι, το νεοξεφουρνισμένο μέλος του κόμματος των σοσιαλιστών – επαναστατών. Ο Κέρενσκι μεθούσε με την ίδια του την ευγλωττία, τον λιβάνιζαν οι ιμπεριαλιστές που τον έπαιζαν σαν πιόνι, τον κολάκευαν, τον εγκωμίαζαν – όλ’ αυτά γιατί εξυπηρετούσε με πίστη και με αφοσίωση τους καπιταλιστές, πείθοντας τα «επαναστατικά στρατεύματα» να δεχτούν να ξαναρχίσει ο πόλεμος, που γινόταν για να εκτελεστούν οι συμφωνίες του Τσάρου Νικολάου Β’ με τους καπιταλιστές της Αγγλίας και της Γαλλίας, ο πόλεμος για να πάρουν οι Ρώσοι καπιταλιστές τη Κωνσταντινούπολη και το Λβοφ, το Ερζέρουμ και την Τραπεζούντα.

Έτσι ξετυλίχτηκε η δεύτερη φάση της ρωσικής επανάστασης, από τις 6 του Μάη ως τις 9 του Ιούνη. Η αντεπαναστατική αστική τάξη δυνάμωσε, στέριωσε κάτω από την αιγίδα και την προστασία των «σοσιαλιστών» υπουργών και προετοίμασε την επίθεση και ενάντια στον εξωτερικό εχθρό και ενάντια στον εσωτερικό, δηλαδή τους επαναστάτες εργάτες.

VII

Το κόμμα των επαναστατών εργατών, το Κόμμα των Μπολσεβίκων, προετοίμαζε για τις 9 του Ιούνη μία διαδήλωση στην Πετρούπολη, για να δώσει οργανωμένη μορφή στη δυσαρέσκεια και στην αγανάκτηση των μαζών, που μεγάλωναν ασυγκράτητα. Οι εσέροι και οι μενσεβίκοι ηγέτες, μπλεγμένοι στις συμφωνίες με την αστική τάξη και συνδεδεμένοι με την ιμπεριαλιστική πολιτική της επίθεσης, κυριεύτηκαν από φρίκη, νιώθοντας πως χάνουν την επιρροή τους στις μάζες. Ξεσηκώθηκε ένα γενικό ουρλιαχτό ενάντια στη διαδήλωση, ένα ουρλιαχτό που συνένωνε αυτή τη φορά τους αντεπαναστάτες καντέτους με τους εσέρους και τους μενσεβίκους. Κάτω από την καθοδήγησή τους, ως αποτέλεσμα της πολιτικής τους του συμβιβασμού με τους καπιταλιστές, ξεκαθαρίστηκε πέρα για πέρα, διαγράφηκε με καταπληκτική παραστατικότητα η στροφή των μικροαστικών μαζών προς τη συμμαχία με την αντεπαναστατική αστική τάξη. Εδώ βρίσκεται η ιστορική σημασία, εδώ βρίσκεται το ταξικό νόημα της κρίσης στις 9 του Ιούνη.

Οι μπολσεβίκοι ανέστειλαν τη διαδήλωση , γιατί δεν ήθελαν καθόλου να οδηγήσουν εκείνη την στιγμή τους εργάτες σε μία απεγνωσμένη μάχη ενάντια στους συνενωμένους καντέτους, εσέρους και μενσεβίκους. Όμως, αυτοί οι τελευταίοι, για να διατηρήσουν έστω και κάποιο μικρό υπόλειμμα από την εμπιστοσύνη των μαζών, αναγκάστηκαν να ορίσουν μια κοινή διαδήλωση για τις 18 του Ιούνη. Η αστική τάξη έγινε έξω φρενών από το κακό της, βλέποντας, με το δίκιο της, σε αυτό μια ταλάντευση της μικροαστικής δημοκρατίας προς την πλευρά του προλεταριάτου και αποφάσισε να παραλύσει τη δράση της δημοκρατίας με μία επίθεση στο μέτωπο.

Πραγματικά, η 18η του Ιούνη έδωσε μία εξαιρετικά επιβλητική νίκη στα συνθήματα του επαναστατικού προλεταριάτου, στα συνθήματα του μπολσεβικισμού μέσα στις μάζες της Πετρούπολης και στις 19 του Ιούνη η αστική τάξη και ο βοναπαρτιστής Κέρενσκι ανακοίνωσαν επίσημα ότι ακριβώς στις 18 του Ιούνη άρχισε η επίθεση στο μέτωπο.

Η επίθεση σήμαινε , στην πράξη, επανάληψη του ληστρικού πολέμου προς όφελος των καπιταλιστών, παρά τη θέληση της τεράστιας πλειοψηφίας των εργαζομένων. Γι’ αυτό, με την επίθεση συνδεόταν αναπόφευκτα, από τη μία, ένα τεράστιο δυνάμωμα του σωβινισμού και το πέρασμα της στρατιωτικής (συνεπώς και της κρατικής) εξουσίας στη στρατιωτική κλίκα των βοναπαρτιστών και από την άλλη, το πέρασμα στη χρησιμοποίηση βίας ενάντια στις μάζες, στη δίωξη των διεθνιστών, στην κατάργηση της ελεύθερης ζύμωσης, στις συλλήψεις και στις εκτελέσεις εκείνων που είναι ενάντια στον πόλεμο.

Αν η 6η του Μάη είχε δέσει με παλαμάρι τους εσέρους και τους μενσεβίκους στο άρμα του θριάμβου της αστικής τάξης, η 19η του Ιούνη τους έδεσε στο άρμα αυτό με αλυσίδες, σα δούλους των καπιταλιστών

VII

Ο ερεθισμός των μαζών με την επανάληψη του ληστρικού πολέμου μεγάλωνε, φυσικά, ακόμη πιο γοργά και πιο δυνατά. Στις 3-4 του Ιούλη είχαμε το ξέσπασμα της αγανάκτησής τους, ξέσπασμα που οι μπολσεβίκοι προσπαθούσαν να το συγκρατήσουν και που, εννοείται, έπρεπε να προσπαθήσουν να του δώσουν την πιο οργανωμένη μορφή.

Οι εσέροι και οι μενσεβίκοι, σα δούλοι της αστικής τάξης, δεμένοι με αλυσίδες με τον κύριό τους, συμφώνησαν σε όλα: Και για τη μεταφορά αντιδραστικών στρατευμάτων στην Πετρούπολη και για την επαναφορά της ποινής του θανάτου και για τον αφοπλισμό των εργατών και των επαναστατικών στρατευμάτων και για τις συλλήψεις, τις καταδιώξεις, το κλείσιμο εφημερίδων χωρίς δικαστική απόφαση. Η εξουσία, που η αστική τάξη δεν μπορούσε να την πάρει ολοκληρωτικά μέσα στην κυβέρνηση, που τα Σοβιέτ δεν ήθελαν να την πάρουν, γλίστρησε στα χέρια της στρατιωτικής κλίκας, των βοναπαρτιστών, που φυσικά την υποστήριξαν ολοκληρωτικά οι καντέτοι και οι Μαυροεκατονταρχίτες, οι τσιφλικάδες και οι καπιταλιστές.

Από σκαλί σε σκαλί. Μια και πήραν τον κατήφορο της συμφωνίας με την αστική τάξη, οι εσέροι και οι μενσεβίκοι κατρακύλησαν ασυγκράτητα και βρήκαν τον πάτο. Στις 28 του Φλεβάρη είχαν υποσχεθεί στο Σοβιέτ της Πετρούπολης ότι θα υποστηρίξουν την αστική κυβέρνηση υπό όρους. Στις 6 του Μάη την έσωσαν από την κατάρρευση και δέχτηκαν να μετατραπούν σε υπηρέτες και υπερασπιστές της, συμφωνώντας να γίνει η επίθεση. Στις 9 του Ιούνη ενώθηκαν με την  αντεπαναστατική αστική τάξη σε μια εκστρατεία λυσσαλέου μίσους, ψευτιάς, και συκοφαντίας ενάντια στο επαναστατικό προλεταριάτο. Στις 19 του Ιούνη επιδοκίμασαν την επανάληψη του ληστρικού πολέμου που είχε κιόλας αρχίσει. Στις 3 του Ιούλη συμφώνησαν να κληθούν αντιδραστικά στρατεύματα: Αρχή της οριστικής παράδοσης της εξουσίας στους βοναπαρτιστές. Από σκαλί σε σκαλί.

Αυτό το επαίσχυντο τέλος των κομμάτων των εσέρων και των μενσεβίκων δεν είναι τυχαίο. Είναι αποτέλεσμα της οικονομικής θέσης των μικρονοικοκυραίων, των μικροαστών, που έχουν επιβεβαιωθεί πολλές φορές από την πείρα της Ευρώπης

IX

Ο καθένας έχει, βέβαια, παρατηρήσει πως οι μικρονοικοκυραίοι βάζουν όλα τους τα δυνατά, προσπαθούν «να γίνουν άνθρωποι», να φτάσουν τα πραγματικά αφεντικά , ν’ ανέβουν ως την κατάσταση του «καλοστεκούμενου» νοικοκύρη, ως την κατάσταση της αστικής τάξης. Όσο κυριαρχεί ο καπιταλισμός δεν υπάρχει άλλη διέξοδος για τους μικρονοικοκυραίους: Ή θα περάσουν και οι ίδιοι στην κατάσταση των καπιταλιστών (και αυτό, στην καλύτερη περίπτωση, μπορεί να γίνει για έναν μικρονοικοκύρη στους εκατό) ή θα περάσουν στην κατάσταση του κατεστραμμένου μικρονοικοκύρη, του μισοπρολετάριου και ύστερα του προλετάριου. Το ίδιο και στην πολιτική: Η μικροαστική δημοκρατία, ιδιαίτερα στο πρόσωπο των ηγετών της, ακολουθεί την αστική τάξη. Οι ηγέτες της μικροαστικής δημοκρατίας παρηγορούν τις μάζες τους με υποσχέσεις και διαβεβαιώσεις ότι μπορεί να γίνει συμφωνία με τους μεγάλους καπιταλιστές – στην καλύτερη περίπτωση, παίρνουν από τους καπιταλιστές για ένα σύντομο χρονικό διάστημα μικροπαραχωρήσεις που εξυπηρετούν ένα μικρό ανώτερο στρώμα των εργαζόμενων μαζών, ενώ σε όλα τα αποφασιστικά, σε όλα τα σπουδαία ζητήματα η μικροαστική δημοκρατία βρισκόταν πάντα στην ουρά της αστικής τάξης, ανίσχυρο εξάρτημα της, πειθήνιο όργανο στα χέρια των βασιλιάδων του χρήματος. Η πείρα της Αγγλίας και της Γαλλίας το επιβεβαίωσε αυτό πολλές φορές.

Η πείρα της ρωσικής επανάστασης, που στην πορεία της τα γεγονότα αναπτύσσονταν με ασυνήθιστη γρηγοράδα, ιδιαίτερα κάτω από την επίδραση του ιμπεριαλιστικού πολέμου και της βαθύτατης κρίσης που αυτός προκάλεσε, η πείρα αυτή από το Φλεβάρη ως τον Ιούλη του 1917 επιβεβαίωσε εξαιρετικά καθαρά και παραστατικά την παλιά μαρξιστική αλήθεια σχετικά με την αστάθεια της μικροαστικής τάξης.

Τα διδάγματα της ρωσικής επανάστασης είναι τα εξής: Για τις εργαζόμενες μάζες δεν υπάρχει άλλη σωτηρία από την σιδερένια μέγγενη του πολέμου, της πείνας, της υποδούλωσης στους τσιφλικάδες και στους καπιταλιστές, εκτός από την ολοκληρωτική ρήξη με τα κόμματα των εσέρων και των μενσεβίκων, από τη σαφή επίγνωση του προδοτικού ρόλου αυτών των κομμάτων , από την άρνηση κάθε συμφωνίας με την αστική τάξη, από το αποφασιστικό πέρασμα με το μέρος των επαναστατών εργατών. Μόνο οι επαναστάτες εργάτες, αν τους υποστηρίξουν οι πιο φτωχοί αγρότες, είναι σε θέση να τσακίσουν την αντίσταση των καπιταλιστών, να οδηγήσουν το λαό στην απόκτηση γης χωρίς εξαγορά, στην πλήρη ελευθερία, στη νίκη ενάντια στην πείνα, στη νίκη ενάντια στον πόλεμο, στη δίκαιη και σταθερή ειρήνη.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Το άρθρο αυτό, όπως φαίνεται από το κείμενο, έχει γραφτεί στα τέλη του Ιούλη.

Η ιστορία της επανάστασης στη διάρκεια του Αυγούστου επιβεβαίωσε πέρα για πέρα όσα λέγονται στο άρθρο. Έπειτα, η ανταρσία του Κορνίλοφ στα τέλη Αυγούστου δημιούργησε μία νέα στροφή της επανάστασης, δείχνοντας ξεκάθαρα σε όλο το λαό ότι οι καντέτοι, σε συμμαχία με τους αντεπαναστάτες στρατηγούς, επιδιώκουν να διαλύσουν τα Σοβιέτ και να παλινορθώσουν τη μοναρχία. Το πόσο ισχυρή είναι αυτή η νέα στροφή της επανάστασης , αν θα κατορθώσει να βάλει τέρμα στην ολέθρια πολιτική του συμβιβασμού με την αστική τάξη – αυτό θα δείξει το κοντινό μέλλον…