Ο Λένιν ξεκίνησε να γράφει τα “Γράμματα από μακριά” με το που πληροφορήθηκε στη Γενεύη -όσο αναλυτικά μπορούσε- για τα γεγονότα της Φεβρουαριανής Επανάστασης, τη συγκρότηση του Σοβιέτ και τη σύνθεση και πολιτική της Προσωρινής Κυβέρνησης. Με τα κείμενα αυτά, προτού φθάσει στην Πετρούπολη και διατυπώσει τις “Θέσεις του Απρίλη”, ξεκαθαρίζει τη σύγχυση που επικρατούσε στους κόλπους των επαναστατών και ειδικά των σοσιαλιστών, για το ρόλο που πρέπει να παίξουν στην αστικοδημοκρατική επανάσταση. Με το πρώτο του γράμμα τοποθετεί την επανάσταση του Φλεβάρη στο ιστορικό της πλαίσιο, αξιολογεί τη συμβολή του προηγούμενου επαναστατικού κύματος (1905-1907) καθώς και το ρόλο του αγγλογαλλικού κεφαλαίου στην εκθρόνιση του Ρομανόφ και στην εγκαθίδρυση της Οκτωβριστικής – Καντέτικης (αστικής) Προσωρινής Κυβέρνησης. Με οξύτητα ο Λένιν αποδεικνύει ότι οι εργάτες δεν έχουν τίποτα να περιμένουν από τους αστούς της Προσωρινής Κυβέρνησης, ενώ συγκεντρώνει τα πυρά του ειδικά στον σοσιαλεπαναστάτη Κερένσκι, υπουργό της Προσωρινής Κυβέρνησης που “παίζει το ρόλο μπαλαλάικας για την εξαπάτηση των εργατών και των αγροτών”, σαν να ξέρει το ρόλο που μελλοντικά πρόκειται να παίξει. Προαναγγέλει τέλος μια επόμενη τοποθέτηση για τα καθήκοντα ταχτικής της πιο άμεσης στάσης των μπολσεβίκων, καθώς θεωρεί ότι η ιδιομορφία της τρέχουσας στιγμής βρίσκεται στο πέρασμα από το πρώτο στάδιο της επανάστασης στο δεύτερο.

Η πρώτη επανάσταση, γεννημένη από τον παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό πόλεμο, ξέσπασε. Η πρώτη αυτή επανάσταση δεν θα είναι, ασφαλώς, η τελευταία.

Το πρώτο στάδιο της πρώτης αυτής επανάστασης, συγκεκριμένα της ρωσικής επανάστασης της 1 του Μάρτη 1917, αν κρίνουμε από τα πενιχρά στοιχεία που διαθέτουμε στην Ελβετία, τέλειωσε. Αυτό το πρώτο στάδιο δεν θα είναι, ασφαλώς, το τελευταίο στάδιο της επανάστασής μας.

Πως μπόρεσε να συμβεί ένα τέτοιο «θαύμα», μέσα σε 8 μονάχα μέρες –χρονικό διάστημα που ανάφερε ο κ. Μιλιουκόφ στο κομπαστικό τηλεγράφημά του που απηύθυνε προς όλους τους εκπροσώπους της Ρωσίας στο εξωτερικό –να γκρεμιστεί μια μοναρχία που κρατήθηκε αιώνες και άντεξε ακόμη και στα τρία χρόνια των μεγαλειωδών, παλλαϊκών ταξικών μαχών του 1905-1907;

Θαύματα δεν γίνονται στη φύση και στην ιστορία, κάθε όμως απότομη στροφή της ιστορίας, μαζί και κάθε επανάσταση, δίνει ένα τόσο πλούσιο περιεχόμενο, αναπτύσσει τόσο απροσδόκητα ιδιόμορφους συνδυασμούς μορφών πάλης και συσχετισμούς δυνάμεων των μαχομένων, που στο μυαλό ενός φιλισταίου πολλά πράγματα μπορούν να φαίνονται θαύματα.

Για να γίνει δυνατό το γκρέμισμα της τσαρικής μοναρχίας μέσα σε μερικές μέρες, ήταν αναγκαίος ο συνδυασμός ολόκληρης σειράς όρων κοσμοϊστορικής σπουδαιότητας. Θα αναφέρουμε τους κυριότερους από αυτούς.

Χωρίς τα τρία χρόνια μεγαλειωδών ταξικών μαχών και επαναστατικής δραστηριότητας του ρωσικού προλεταριάτου, 1905-1907, δεν θα ήταν δυνατό να συντελεστεί τόσο γρήγορα η δεύτερη επανάσταση, με την έννοια της ολοκλήρωσης του αρχικού σταδίου της μέσα σε μερικές μέρες. Η πρώτη επανάσταση (1905) αναμόχλευσε βαθιά το έδαφος, ξερίζωσε αιώνιες προλήψεις, αφύπνισε εκατομμύρια εργάτες και δεκάδες εκατομμύρια αγρότες στην πολιτική ζωή και στον πολιτικό αγώνα, έδειξε τη μια στην άλλη –και σ’ όλο τον κόσμο- όλες τις τάξεις (και όλα τα κύρια κόμματα) της ρωσικής κοινωνίας στην πραγματική τους φύση, στον πραγματικό συσχετισμό των συμφερόντων τους, των δυνάμεών τους, των μεθόδων δράσης τους, των άμεσων και απώτερων σκοπών τους. Η πρώτη επανάσταση και η αντεπαναστατική εποχή που την ακολούθησε (1907-1914) αποκάλυψε όλη την ουσία της τσαρικής μοναρχίας, την έφερε ως το «έσχατο όριο», αποκάλυψε όλη τη σαπίλα της και την προστυχιά της, όλο τον κυνισμό και τη διαφθορά της τσαρικής συμμορίας με τον τερατώδη Ρασπούτιν επικεφαλής της, όλη τη θηριωδία της οικογένειας Ρομάνοφ- αυτών των πογκρομιστών που πλημμύρισαν τη Ρωσία με το αίμα των εβραίων, των εργατών, των επαναστατών, αυτών των «πρώτων μεταξύ ίσων» τσιφλικάδων που κατέχουν εκατομμύρια ντεσιατίνες γης και είναι έτοιμοι να ρημάξουν και να πνίξουν οσουσδήποτε πολίτες χάρη της διατήρησης αυτής της «ιερής ιδιοκτησίας», της δικής τους και της τάξης τους.

Χωρίς την επανάσταση του 1905-1907, χωρίς την αντεπανάσταση του 1907-1914 θα ήταν αδύνατος ένας τόσο ακριβής «αυτοκαθορισμός» όλων των τάξεων του ρωσικού λαού και των λαών που κατοικούν στη Ρωσία, ο καθορισμός της σχέσης αυτών των τάξεων μεταξύ τους και προς την τσαρική μοναρχία, που εκδηλώθηκε στις 8 μέρες της επανάστασης του Φλεβάρη-Μάρτη 1917. Η οκταήμερη αυτή επανάσταση «παίχτηκε», αν επιτρέπεται να εκφραστούμε έτσι μεταφορικά, με ακρίβεια ύστερα από καμιά δεκαριά γενικές και δευτερεύουσες δοκιμές˙ οι «ηθοποιοί» γνωρίζονταν ανάμεσά τους, ήξεραν τους ρόλους τους, τις θέσεις τους, ήξεραν το περιβάλλον τους απέξω κι ανακατωτά, πέρα για πέρα, μέχρι και τις τελευταίες κάπως σημαντικές αποχρώσεις των πολιτικών κατευθύνσεων και μεθόδων δράσης.

Αν όμως η πρώτη, η μεγάλη επανάσταση του 1905, που οι κύριοι Γκουτσκόφ και Μιλιουκόφ και τα τσιράκια τους την είχαν καταδικάσει σαν «μεγάλη ανταρσία», μας έφερε ύστερα από 12 χρόνια στη «λαμπρή» και «ένδοξη» επανάσταση του 1917, που οι Γκουτσκόφ και Μιλιουκόφ την ανακηρύσσουν «ένδοξη» γιατί τους έδωσε (για την ώρα) την εξουσία, εδώ ήταν αναγκαίος ακόμη ένας μεγάλος, ισχυρός, παντοδύναμος «σκηνοθέτης», που θα ήταν, από το ένα μέρος, σε θέση να επιταχύνει σε τεράστιο βαθμό τη ροή της παγκόσμιας ιστορίας και, από το άλλο, να προκαλέσει παγκόσμιες κρίσεις πρωτοφανέρωτης δύναμης, οικονομικές, πολιτικές, εθνικές και διεθνείς. Εκτός από την ασυνήθιστη επιτάχυνση της παγκόσμιας ιστορίας χρειάστηκαν και ιδιαίτερα απότομες στροφές της, έτσι που σε μια από αυτές τις στροφές να μπορέσει να αναποδογυριστεί μονομιάς το κάρο της πλημμυρισμένης από αίμα και λάσπη μοναρχίας των Ρομάνοφ.

Ο παντοδύναμος αυτός «σκηνοθέτης», ο ισχυρός αυτός επιταχυντής ήταν ο παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός πόλεμος.

Τώρα είναι πια αναμφισβήτητο, ότι αυτός ο πόλεμος είναι παγκόσμιος, γιατί οι Ενωμένες Πολιτείες και η Κίνα έχουν κιόλας μισομπεί σ’ αυτόν σήμερα και θα μπουν ολοκληρωτικά αύριο.

Τώρα είναι πια αναμφισβήτητο ότι ο πόλεμος είναι ιμπεριαλιστικός και από τις δυό πλευρές. Μόνο οι καπιταλιστές και τα τσιράκια τους, οι σοσιαλπατριώτες και οι σοσιαλσοβινιστές –ή για να μιλήσουμε με γνωστά πολιτικά ονόματα της Ρωσίας αντί για γενικούς κριτικούς ορισμούς- μόνο οι Γκουτσκόφ και οι Λβοφ, οι Μιλιουκόφ και οι Σινγκαριόφ, από τη μια μεριά, μόνο οι Γκβόζντιεφ, Πότρεσοφ, Τσχενκέλι, Κερένσκι και Τσχεΐτζε, από την άλλη, μπορούν να αρνούνται ή να κρύβουν αυτό το γεγονός. Τον πόλεμο τον διεξάγουν και η γερμανική, και η αγγλογαλλική αστική τάξη, με την εξαπάτηση και τη διάσπαση των εργατών των διαφόρων χωρών, για την καταλήστευση ξένων χωρών, για το στραγγαλισμό των μικρών λαών, για την παγκόσμια οικονομική κυριαρχία, για το μοίρασμα και το ξαναμοίρασμα των αποικιών, για τη σωτηρία του καπιταλιστικού καθεστώτος που χάνεται.

Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος με αντικειμενική αναγκαιότητα έπρεπε να επιταχύνει εξαιρετικά και να οξύνει σε πρωτοφανέρωτο βαθμό την ταξική πάλη του προλεταριάτου ενάντια στην αστική τάξη, έπρεπε να μετατραπεί σε εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα στις εχθρικές τάξεις.

Η μετατροπή αυτή άρχισε με την επανάσταση του Φλεβάρη-Μάρτη 1917, που το πρώτο στάδιό της μας παρουσίασε πρώτα το ταυτόχρονο χτύπημα ενάντια στον τσαρισμό, που το κατάφεραν δυό δυνάμεις: από τη μια μεριά, όλη η αστική και τσιφλικάδικη Ρωσία με όλα τα μη συνειδητά τσιράκια της και με όλους τους συνειδητούς καθοδηγητές της –τους αγγλογάλλους πρεσβευτές και καπιταλιστές- και από την άλλη, το Σοβιέτ των εργατών βουλευτών, που άρχισε να τραβάει με το μέρος του τους στρατιώτες και αγρότες βουλευτές [2].

Τα τρία αυτά πολιτικά στρατόπεδα, οι τρεις αυτές βασικές πολιτικές δυνάμεις: 1. η τσαρική μοναρχία, αρχηγός των φεουδαρχών-τσιφλικάδων, αρχηγός της παλιάς υπαλληλίας και των στρατηγών˙ 2. η αστική τσιφλικάδικη Ρωσία των οκτωβριστών και των καντέτων, που πίσω της σύρθηκαν οι μικροαστοί (κύριοι εκπρόσωποί τους ο Κερένσκι και ο Τσχεΐτζε)˙ 3. το Σοβιέτ των εργατών βουλευτών, που ζητούσε συμμάχους σε όλο το προλεταριάτο και σε όλη τη μάζα του φτωχού πληθυσμού – οι τρεις αυτές βασικές πολιτικές δυνάμεις εμφανίστηκαν εντελώς ξεκάθαρα ακόμη και στις 8 μέρες του «πρώτου σταδίου», ακόμη και για έναν παρατηρητή τόσο απομακρυσμένο από τα γεγονότα και αναγκασμένο να περιοριστεί στα τηλεγραφήματα των εφημερίδων του εξωτερικού, όπως ο συντάκτης αυτών των γραμμών.

Αλλά πριν μιλήσω λεπτομερέστερα γι’ αυτό πρέπει να ξαναγυρίσω σ’ εκείνο το σημείο του γράμματός μου, που είναι αφιερωμένο σ’ έναν παράγοντα πρώτιστης δύναμης –στον παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό πόλεμο.

Ο πόλεμος έδεσε με σιδερένιες αλυσίδες τη μια με την άλλη τις εμπόλεμες Δυνάμεις, τις εμπόλεμες ομάδες των καπιταλιστών, των «αφεντικών» του καπιταλιστικού καθεστώτος, των δουλοκτητών της καπιταλιστικής δουλείας. Ένα ματωμένο κουβάρι –να τι είναι η κοινωνικοπολιτική ζωή της ιστορικής στιγμής που ζούμε.

Οι σοσιαλιστές που πέρασαν με το μέρος της αστικής τάξης στην αρχή του πολέμου, όλοι αυτοί οι Ντάβιντ και Σάιντεμαν στη Γερμανία, οι Πλεχάνοφ, Πότρεσοφ, Γκβόζντιεφ και Σία στη Ρωσία, ξελαρυγγίζονται φωνάζοντας πολύν καιρό ενάντια στις «αυταπάτες» των επαναστατών, ενάντια στις «αυταπάτες» της Διακήρυξης της Βασιλείας [3], ενάντια στην «ονειροφάρσα» της μετατροπής του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε εμφύλιο. Εξυμνούσαν σ’ όλους τους τόνους τη δύναμη, τη ζωτικότητα και την ικανότητα προσαρμογής που έδειξε τάχα ο καπιταλισμός –αυτοί που βοηθούσαν τους καπιταλιστές να «προσαρμόζουν», να δαμάζουν, να εξαπατούν και να διασπούν τις εργατικές τάξεις των διάφορων χωρών.

Όμως, «θα γελάσει καλά, όποιος γελάσει τελευταίος». Η αστική τάξη δεν πέτυχε ν’ αναβάλλει για πολύν καιρό την επαναστατική κρίση που γέννησε ο πόλεμος. Η κρίση αυτή αναπτύσσεται με ακατάσχετη δύναμη σ’ όλες τις χώρες, αρχίζοντας από τη Γερμανία που δοκιμάζει, σύμφωνα με την έκφραση ενός παρατηρητή που την επισκέφθηκε πριν λίγο καιρό, «πείνα οργανωμένη με μεγαλοφυΐα», και καταλήγοντας στην Αγγλία και τη Γαλλία, όπου η πείνα πλησιάζει επίσης και όπου η οργάνωση είναι πολύ λιγότερο «μεγαλοφυής».

Είναι φυσικό ότι η επαναστατική κρίση ξέσπασε νωρίτερα από κάθε άλλο μέρος στην τσαρική Ρωσία, όπου υπήρχε η πιο τερατώδης αποδιοργάνωση και το πιο επαναστατικό προλεταριάτο (όχι χάρη στα ιδιαίτερα προσόντα του, μα χάρη στις ζωντανές παραδόσεις του «πέντε»). Την κρίση αυτή την επιτάχυναν μια σειρά πολύ βαριές ήττες που έπαθαν η Ρωσία και οι σύμμαχοί της. Οι ήττες κλόνισαν όλο τον παλιό κυβερνητικό μηχανισμό και όλη την παλιά τάξη πραγμάτων, εξόργισαν ενάντιά της όλες τις τάξεις του πληθυσμού, εξαγρίωσαν το στρατό, εξόντωσαν σε τεράστιο βαθμό τα παλιά διοικητικά της στελέχη, που αποτελούνταν από αρτηριοσκληρωμένους ευγενείς και από εξαιρετικά σάπια υπαλληλία, τα αντικατέστησαν με νεαρούς, φρέσκους, κατεξοχήν αστούς, ραζνοτσίντσι, μικροαστούς. Οι άνθρωποι οι ανοιχτά δουλοπρεπείς μπροστά στην αστική τάξη, ή απλώς χωρίς χαρακτήρα, που φώναζαν και ωρύονταν ενάντια στην «ηττοπάθεια», βρίσκονται τώρα μπροστά στο γεγονός της ιστορικής σύνδεσης ανάμεσα στην ήττα της πιο καθυστερημένης και πιο βάρβαρης μοναρχίας, της τσαρικής μοναρχίας και της έναρξης της επαναστατικής πυρκαγιάς.

Αν όμως οι ήττες στην αρχή του πολέμου έπαιξαν το ρόλο αρνητικού παράγοντα που επιτάχυνε την έκρηξη, ο δεσμός του αγγλογαλλικού χρηματιστικού κεφαλαίου, του αγγλογαλλικού ιμπεριαλισμού με το κεφάλαιο των οκτωβριστών-καντέτων της Ρωσίας ήταν ο παράγοντας που επιτάχυνε αυτή την κρίση με μια άμεση οργάνωση συνωμοσίας ενάντια στον Νικόλαο Ρομάνοφ.

Αυτή την πλευρά του ζητήματος, την εξαιρετικά σπουδαία, την αποσιωπά για ευνόητους λόγους ο αγγλογαλλικός Τύπος και την υπογραμμίζει χαιρέκακα ο γερμανικός. Εμείς, οι μαρξιστές, πρέπει να αντικρίζουμε νηφάλια την αλήθεια κατάματα, χωρίς να συγχυζόμαστε ούτε από το ψέμα, το επίσημο, υποκριτικό διπλωματικό ψέμα των διπλωματών και των υπουργών της πρώτης εμπόλεμης ομάδας των ιμπεριαλιστών, ούτε από τα κρυφοκοιτάγματα και κρυφοχαχανίσματα των οικονομικών και στρατιωτικών ανταγωνιστών τους της άλλης εμπόλεμης ομάδας. Όλη η πορεία των γεγονότων της επανάστασης του Φλεβάρη-Μάρτη δείχνει ξεκάθαρα ότι οι πρεσβείες της Αγγλίας και της Γαλλίας με τους πράκτορες και τις «επαφές» τους, που από καιρό έκαναν τις πιο απεγνωσμένες προσπάθειες για να εμποδίσουν τις «χωριστές» συμφωνίες και τη χωριστή ειρήνη του Νικολάου Δευτέρου (και τελευταίου, ας ελπίσουμε και θα το επιδιώξουμε) με τον Γουλιέλμο Β΄, οργάνωσαν άμεσα συνωμοσία μαζί με τους οκτωβριστές και τους καντέτους, μαζί με ένα μέρος των στρατηγών και αξιωματικών του στρατού και της φρουράς της Πετρούπολης, ειδικά για την εκθρόνιση του Νικολάου Ρομάνοφ.

Ας μην καλλιεργούμε στον εαυτό μας αυταπάτες. Ας μην πέφτουμε στο λάθος εκείνων που είναι έτοιμοι σήμερα να εξυμνήσουν, σαν μερικούς «οκιστές» ή «μενσεβίκους» [4] που ταλαντεύονται ανάμεσα στον γκβοζντιεφισμό-ποτρεσοφισμό και το διεθνισμό και πολύ συχνά ξεγλιστρούν στο μικροαστικό πασιφισμό –να εξυμνήσουν τη «συμφωνία» του εργατικού κόμματος με τους καντέτους, την «υποστήριξη» των δεύτερων από το πρώτο κτλ. Οι άνθρωποι αυτοί, για χάρη του παλιού τους αποστηθισμένου (και καθόλου μαρξιστικού) δόγματος ρίχνουν πέπλο στη συνωμοσία των αγγλογάλλων ιμπεριαλιστών με τους Γκουτσκόφ και Μιλιουκόφ με σκοπό την εκθρόνιση του «αρχιπαλληκαρά» Νικολάου Ρομάνοφ και την αντικατάστασή του με παλληκαράδες πιο ενεργητικούς, πιο φρέσκους, πιο ικανούς.

Αν η επανάσταση νίκησε τόσο γρήγορα και, φαινομενικά, με την πρώτη επιπόλαιη ματιά, τόσο ριζικά, αυτό έγινε μονάχα γιατί χάρη σε μια εξαιρετικά πρωτότυπη ιστορική κατάσταση συγχωνεύτηκαν, και συγχωνεύτηκαν εξαιρετικά «αρμονικά», τελείως διαφορετικά ρεύματα, τελείως ετερογενή ταξικά συμφέροντα, διαμετρικά αντίθετες πολιτικές και κοινωνικές τάσεις. Και συγκεκριμένα: η συνωμοσία των αγγλογάλλων ιμπεριαλιστών που έσπρωξαν τον Μιλιουκόφ, τον Γκουτσκόφ και Σία ν’ αρπάξουν την εξουσία με σκοπό τη συνέχιση του ιμπεριαλιστικού πολέμου, με σκοπό την ακόμη πιο φανατισμένη και πεισματική διεξαγωγή του, με σκοπό τη σφαγή καινούργιων εκατομμυρίων εργατών και αγροτών της Ρωσίας για να πάρουν την Κωνσταντινούπολη… οι Γκουτσκόφ, τη Συρία… οι γάλλοι, τη Μεσοποταμία… οι άγγλοι καπιταλιστές κτλ. Αυτό από το ένα μέρος. Και από το άλλο, ένα βαθύ προλεταριακό και μαζικό λαϊκό (όλος ο φτωχός πληθυσμός των πόλεων και των χωριών) κίνημα επαναστατικού χαρακτήρα για ψωμί, για ειρήνη, για πραγματική ελευθερία.

Θα ήταν απλώς ηλιθιότητα να μιλάει κανείς για «υποστήριξη» από το επαναστατικό προλεταριάτο της Ρωσίας του καντετο-οκτωβριστικού ιμπεριαλισμού που «χρηματοδοτείται» με αγγλικά λεφτουδάκια και είναι εξίσου αποκρουστικός όσο και ο τσαρικός. Οι επαναστάτες εργάτες κατάστρεφαν, κατάστρεψαν κιόλας σε σημαντικό βαθμό και θα καταστρέψουν συθέμελα την απαίσια τσαρική μοναρχία, χωρίς να παρασύρονται από ενθουσιασμούς και χωρίς να συγχύζονται από το ότι σε ορισμένες σύντομες, εξαιρετικές όσον αφορά τη συγκυρία τους ιστορικές στιγμές έρχεται σε βοήθειά τους ο αγώνας των Μπιούκεναν, Γκουτσκόφ, Μιλιουκόφ και Σία για την αντικατάσταση του ενός μονάρχη με άλλον, κατά προτίμηση Ρομάνοφ κι αυτόν!

Έτσι και μόνο έτσι συνέβηκαν τα πράγματα. Έτσι και μόνο έτσι μπορεί να τα βλέπει ο πολιτικός που δεν φοβάται την αλήθεια, που ζυγίζει νηφάλια το συσχετισμό των κοινωνικών δυνάμεων στην επανάσταση, που εκτιμά την κάθε «τρέχουσα στιγμή» όχι μονάχα από την άποψη όλης της δοσμένης, σημερινής της πρωτοτυπίας, μα και από την άποψη των πιο βαθιών ελατηρίων, του πιο βαθιού συσχετισμού των συμφερόντων του προλεταριάτου και της αστικής τάξης τόσο στη Ρωσία, όσο και σ’ όλο τον κόσμο.

Οι εργάτες της Πετρούπολης, όπως και οι εργάτες όλης της Ρωσίας, πάλεψαν με αυτοθυσία ενάντια στην τσαρική μοναρχία, για λευτεριά, για γη στους αγρότες, για ειρήνη, ενάντια στο ιμπεριαλιστικό μακελειό. Το αγγλογαλλικό ιμπεριαλιστικό κεφάλαιο, για να συνεχίσει και να εντείνει αυτό το μακελειό, χάλκευε παλατιανές σκευωρίες, οργάνωνε συνωμοσία με τους αξιωματικούς της φρουράς, υποκινούσε και ενθάρρυνε τους Γκουτσκόφ και Μιλιουκόφ, συγκροτούσε μια εντελώς έτοιμη νέα κυβέρνηση, αυτήν ακριβώς που άρπαξε την εξουσία ύστερα από τα πρώτα κιόλας χτυπήματα που κατάφερε στον τσαρισμό η πάλη του προλεταριάτου.

Η νέα αυτή κυβέρνηση, στην οποία οι οκτωβριστές [5] και οι οπαδοί του Κόμματος της «ειρηνικής ανακαίνισης» [6], οι χθεσινοί συνεργοί του Στολίπιν-Κρεμάλα, οι Λβοφ και Γκουτσκόφ, κατέχουν τα πραγματικά σπουδαία πόστα, τα μαχητικά πόστα, τα αποφασιστικά πόστα, το στρατό και την υπαλληλία –η κυβέρνηση αυτή στην οποία ο Μιλιουκόφ και οι άλλοι καντέτοι [7] είναι περισσότερο για διακόσμηση, για ταμπέλα, για τους μελιστάλακτους καθηγητικούς λόγους και ο «τρουντοβίκος» Κερένσκι παίζει το ρόλο μπαλαλάικας για την εξαπάτηση των εργατών και των αγροτών- η κυβέρνηση αυτή δεν είναι τυχαίο άθροισμα προσώπων.

Αυτοί είναι οι εκπρόσωποι μιας νέας τάξης που ανέβηκε στην πολιτική εξουσία στη Ρωσία, της τάξης των καπιταλιστών τσιφλικάδων και της αστικής τάξης, που από καιρό κυβερνά τη χώρα μας οικονομικά και που, τόσο στην περίοδο της επανάστασης του 1905-1907, όσο και στην περίοδο της αντεπανάστασης του 1907-1914, όσο τέλος –και μάλιστα με ιδιαίτερη ταχύτητα- στην περίοδο του πολέμου 1914-1917 οργανώθηκε πολιτικά εξαιρετικά γρήγορα, παίρνοντας στα χέρια της και την τοπική αυτοδιοίκηση, και τη δημόσια εκπαίδευση, και τα κάθε λογής συνέδρια, και τη Δούμα, και τις Επιτροπές πολεμικής βιομηχανίας [8] κτλ. Η νέα αυτή τάξη βρισκόταν «σχεδόν ολότελα» στην εξουσία το 1917˙ γι’ αυτό και τα πρώτα χτυπήματα ενάντια στον τσαρισμό στάθηκαν αρκετά για να γκρεμιστεί και να αδειάσει τη γωνιά στην αστική τάξη. Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος, απαιτώντας μια απίστευτη ένταση δυνάμεων, επιτάχυνε τόσο την πορεία της ανάπτυξης της καθυστερημένης Ρωσίας, που φτάσαμε «μονομιάς» (στην πραγματικότητα τα φαινομενικά μονομιάς) την Ιταλία, την Αγγλία και σχεδόν τη Γαλλία, αποκτήσαμε μια «εθνική» (δηλαδή προσαρμοσμένη στη διεξαγωγή του ιμπεριαλιστικού μακελειού και στην εξαπάτηση του λαού) «κοινοβουλευτική» κυβέρνηση «συνασπισμού».

Δίπλα σ’ αυτή την κυβέρνηση –που από την άποψη του σημερινού πολέμου είναι ουσιαστικά απλός εντολοδόχος των «οίκων»: «Αγγλία και Γαλλία» που διαθέτουν δισεκατομμύρια- ξεπετάχτηκε η κύρια, η ανεπίσημη, η υπανάπτυκτη ακόμη, η σχετικά αδύνατη εργατική κυβέρνηση, που εκφράζει τα συμφέροντα του προλεταριάτου και όλου του φτωχού τμήματος του αστικού και αγροτικού πληθυσμού. Η κυβέρνηση αυτή είναι το Σοβιέτ των εργατών βουλευτών στην Πετρούπολη, που επιζητεί σύνδεση με τους στρατιώτες και τους αγρότες, καθώς και με τους εργάτες γης, και φυσικά μ’ αυτούς ιδιαίτερα, κατά κύριο λόγο, περισσότερο απ’ ό,τι με τους αγρότες.

Αυτή είναι η πραγματική πολιτική κατάσταση, την οποία πρέπει πριν απ’ όλα να προσπαθήσουμε να εκτιμήσουμε με τη μεγαλύτερη δυνατή αντικειμενική ακρίβεια, για να στηρίξουμε τη μαρξιστική τακτική πάνω στο μοναδικά στέρεο θεμέλιο που πάνω του πρέπει να στηρίζεται, στο θεμέλιο των γεγονότων.

Η τσαρική μοναρχία τσακίστηκε, μα δεν εξολοθρεύτηκε.

Η αστική κυβέρνηση των οκτωβριστών-καντέτων, που θέλει να φέρει «ως το τέλος» τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και που στην πραγματικότητα είναι εντολοδόχος του χρηματιστικού οίκου «Αγγλία και Γαλλία», είναι αναγκασμένη να υπόσχεται στο λαό το ανώτατο όριο ελευθερίας και ελεημοσύνης, που συμβιβάζεται με τη διατήρηση της εξουσίας αυτής της κυβέρνησης πάνω στο λαό και με τη δυνατότητα συνέχισης του ιμπεριαλιστικού πολέμου.

Το Σοβιέτ των εργατών βουλευτών, οργάνωση των εργατών, έμβρυο της εργατικής κυβέρνησης, εκπρόσωπος των συμφερόντων όλων των φτωχών μαζών του πληθυσμού, δηλαδή των 9/10 του πληθυσμού, διεκδικεί ειρήνη, ψωμί, ελευθερία.

Η πάλη των τριών αυτών δυνάμεων καθορίζει την κατάσταση που δημιουργήθηκε σήμερα και που αποτελεί πέρασμα από το πρώτο στο δεύτερο στάδιο της επανάστασης.

Η αντίθεση ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη δύναμη δεν είναι βαθιά, είναι προσωρινή, έχει προκληθεί μόνο από τη συγκυρία της στιγμής, από την απότομη στροφή των γεγονότων στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Ολόκληρη η νέα κυβέρνηση αποτελείται από μοναρχικούς, γιατί ο δημοκρατισμός του Κερένσκι, δημοκρατισμός στα λόγια, απλούστατα δεν είναι σοβαρός, είναι ανάξιος ενός πολιτικού άνδρα, και αντικειμενικά είναι πολιτικαντισμός. Η νέα κυβέρνηση δεν πρόφτασε να αποτελειώσει την τσαρική μοναρχία και άρχισε ήδη να έρχεται σε συναλλαγές με τη δυναστεία των τσιφλικάδων Ρομάνοφ. Η αστική τάξη τύπου οκτωβριστών-καντέτων έχει ανάγκη από τη μοναρχία, σαν αρχηγό της γραφειοκρατίας και του στρατού για την περιφρούρηση των προνομίων του κεφαλαίου ενάντια στους εργαζόμενους.

Όποιος λέει ότι οι εργάτες πρέπει να υποστηρίξουν τη νέα κυβέρνηση προς το συμφέρον της πάλης ενάντια στην αντίδραση του τσαρισμού (κι αυτό λένε, όπως φαίνεται, οι Πότρεσοφ, Γκβόζντιεφ και Τσχενκέλι, όπως επίσης και ο Τσχεΐτζε παρ΄ όλες τις υπεκφυγές του), αυτός είναι προδότης των εργατών, προδότης της υπόθεσης του προλεταριάτου, της υπόθεσης της ειρήνης και της ελευθερίας. Γιατί στην πράξη ακριβώς αυτή η νέα κυβέρνηση είναι ήδη δεμένη χειροπόδαρα από το ιμπεριαλιστικό κεφάλαιο, από την ιμπεριαλιστική πολεμική, ληστρική πολιτική, άρχισε ήδη συναλλαγές (χωρίς να ρωτάει το λαό!) με τη δυναστεία, δουλεύει ήδη για την παλινόρθωση της τσαρικής μοναρχίας, προσκαλεί ήδη σαν υποψήφιο νέο τσαρίσκο τον Μιχαήλ Ρομάνοφ, φροντίζει ήδη για τη στερέωση του θρόνου του, για την αντικατάσταση της έννομης μοναρχίας (νόμιμης, που στηρίζεται στον παλιό νόμο) με μια μοναρχία βοναπαρτική, δημοψηφιστική (που θα στηρίζεται σε μια νοθευμένη λαϊκή ψηφοφορία).

Όχι, για την πραγματική πάλη ενάντια στην τσαρική μοναρχία, για την πραγματική εξασφάλιση της λευτεριάς, όχι μονάχα στα λόγια, ούτε με τις υποσχέσεις των ωραιολόγων Μιλιουκόφ και Κερένσκι, δεν πρέπει οι εργάτες να υποστηρίξουν τη νέα κυβέρνηση, αλλά η κυβέρνηση πρέπει να «υποστηρίξει» τους εργάτες! Γιατί η μοναδική εγγύηση της ελευθερίας και της ολοκληρωτικής καταστροφής του τσαρισμού είναι ο εξοπλισμός του προλεταριάτου, η στερέωση, η εύρυνση και η ανάπτυξη του ρόλου, της σημασίας και της δύναμης των Σοβιέτ των εργατών βουλευτών.

Όλα τα άλλα είναι λόγια και ψευτιές, αυτοεξαπάτηση των πολιτικάντηδων του φιλελεύθερου και ριζοσπαστικού στρατοπέδου, αγύρτικα τεχνάσματα.

Βοηθείστε τον εξοπλισμό των εργατών ή τουλάχιστο μη τον εμποδίζετε –και η ελευθερία στη Ρωσία θα είναι ακατανίκητη, η μοναρχία απαλινόρθωτη, η δημοκρατία εξασφαλισμένη.

Διαφορετικά οι Γκουτσκόφ και οι Μιλιουκόφ θα παλινορθώσουν τη μοναρχία και δεν θα πραγματοποιήσουν καμιά, μα καμιά απολύτως από τις «ελευθερίες» που υποσχέθηκαν. Με υποσχέσεις «έτρεφαν» το λαό και εξαπατούσαν τους εργάτες όλοι οι αστοί πολιτικάντηδες σε όλες τις αστικές επαναστάσεις.

Η επανάστασή μας είναι αστική, γι’ αυτό οι εργάτες πρέπει να υποστηρίξουν την αστική τάξη –λένε οι Πότρεσοφ, οι Γκβόζντιεφ, οι Τσχεΐτζε, όπως έλεγε χθες ο Πλεχάνοφ.

Η επανάστασή μας είναι αστική –λέμε εμείς, οι μαρξιστές- γι’ αυτό οι εργάτες πρέπει να ανοίγουν τα μάτια του λαού για να βλέπει την απάτη των αστών πολιτικάντηδων, να τον μαθαίνουν να μην πιστεύει στα λόγια, να βασίζεται μονάχα στις δικές του δυνάμεις, στη δική του οργάνωση, στη δική του ένωση, στο δικό του εξοπλισμό.

Η κυβέρνηση των οκτωβριστών και των καντέτων, των Γκουτσκόφ και Μιλιουκόφ, δεν μπορεί –ακόμη κι αν το ήθελε αυτό ειλικρινά (στην ειλικρίνεια του Γκουτσκόφ και του Λβοφ μπορούν να πιστεύουν μόνο τα νήπια)- δεν μπορεί να δώσει στο λαό ούτε ειρήνη, ούτε ψωμί, ούτε ελευθερία.

Ειρήνη –γιατί είναι κυβέρνηση πολέμου, κυβέρνηση συνέχισης της ιμπεριαλιστικής σφαγής, κυβέρνηση ληστείας, που θέλει να ληστέψει την Αρμενία, τη Γαλικία, την Τουρκία, να αποσπάσει την Κωνσταντινούπολη, να ξανακατακτήσει την Πολωνία, την Κουρλανδία, την περιοχή της Λιθουανίας κτλ. Η κυβέρνηση αυτή είναι δεμένη χειροπόδαρα από το αγγλογαλλικό ιμπεριαλιστικό κεφάλαιο. Το ρωσικό κεφάλαιο είναι υποκατάστημα ενός παγκόσμιου «οίκου» που διαχειρίζεται εκατοντάδες δισεκατομμύρια ρούβλια και που ονομάζεται: «Αγγλία και Γαλλία».

Ψωμί –γιατί είναι αστική κυβέρνηση. Στην καλύτερη περίπτωση θα δώσει στο λαό, όπως έδωσε η Γερμανία, «πείνα οργανωμένη με μεγαλοφυΐα». Ο λαός όμως δεν θέλει να υφίσταται την πείνα. Ο λαός θα μάθει, και ασφαλώς θα μάθει γρήγορα, ότι υπάρχει ψωμί και ότι μπορεί να το πάρει, όχι όμως με άλλο τρόπο, παρά με μέτρα που δεν υποκλίνονται μπροστά στην ιερότητα του κεφαλαίου και της γαιοκτησίας.

Ελευθερία –γιατί είναι κυβέρνηση τσιφλικάδικη-καπιταλιστική, που φοβάται το λαό και άρχισε ήδη συναλλαγές με τη δυναστεία των Ρομάνοφ.

Για τα καθήκοντα τακτικής της άμεσης στάσης μας απέναντι σ’ αυτή την κυβέρνηση θα μιλήσουμε σε άλλο άρθρο. Εκεί θα δείξουμε που βρίσκεται η ιδιομορφία της τρέχουσας στιγμής –του περάσματος από το πρώτο στάδιο της επανάστασης στο δεύτερο, γιατί το σύνθημα, το «καθήκον της ημέρας», τούτη τη στιγμή πρέπει να είναι: εργάτες δείξατε θαύματα προλεταριακού, λαϊκού ηρωισμού στον εμφύλιο πόλεμο ενάντια στον τσαρισμό, πρέπει να δείξετε θαύματα προλεταριακής και παλλαϊκής οργάνωσης για να προετοιμάσετε τη νίκη σας στο δεύτερο στάδιο της επανάστασης.

Περιοριζόμενοι τώρα στην ανάλυση της ταξικής πάλης και του συσχετισμού των ταξικών δυνάμεων στο σημερινό στάδιο της επανάστασης, πρέπει να βάλουμε ακόμη την ερώτηση: ποιοι είναι οι σύμμαχοι του προλεταριάτου στη σημερινή επανάσταση;

Το προλεταριάτο έχει δυό συμμάχους: πρώτο, την πλατιά μάζα του μισοπρολεταριακού και εν μέρει του μικροαγροτικού πληθυσμού της Ρωσίας, που αριθμεί πολλές δεκάδες εκατομμύρια και αποτελεί την τεράστια πλειοψηφία του πληθυσμού. Γι’ αυτή τη μάζα είναι αναγκαία η ειρήνη, το ψωμί, η ελευθερία, η γη. Η μάζα αυτή θα βρίσκεται αναπόφευκτα κάτω από μιαν ορισμένη επίδραση της αστικής τάξης και ιδιαίτερα της μικροαστικής τάξης που μ’ αυτή συγγενεύει περισσότερο από την άποψη των συνθηκών της ζωής της και θα ταλαντεύεται ανάμεσα στην αστική τάξη και το προλεταριάτο. Τα σκληρά διδάγματα του πολέμου που θα γίνονται τόσο πιο σκληρά, όσο πιο ενεργητικά θα διεξάγουν τον πόλεμο οι Γκουτσκόφ, Λβοφ, Μιλιουκόφ και Σία, θα σπρώχνουν αναπόφευκτα τη μάζα αυτή προς το προλεταριάτο, αναγκάζοντάς την να το ακολουθήσει. Τη μάζα αυτή πρέπει τώρα, εκμεταλλευόμενοι τη σχετική ελευθερία του νέου καθεστώτος και τα Σοβιέτ των εργατών βουλευτών, να προσπαθούμε πριν απ’ όλα και πάνω απ’ όλα να τη διαφωτίσουμε και να την οργανώσουμε. Σοβιέτ αγροτών βουλευτών, Σοβιέτ εργατών γης –να ένα από τα πιο σοβαρά καθήκοντα. Η επιδίωξή μας εδώ θα είναι όχι μονάχα οι εργάτες γης να αναδείχνουν δικά τους ξεχωριστά Σοβιέτ, μα και οι άποροι και φτωχοί αγρότες να οργανώνονται ξεχωριστά από τους εύπορους αγρότες. Για τα ιδιαίτερα καθήκοντα και τις ιδιαίτερες μορφές οργάνωσης, που είναι σήμερα ζωτικά απαραίτητη, θα μιλήσουμε στο επόμενο γράμμα.

Δεύτερο, σύμμαχος του ρωσικού προλεταριάτου είναι το προλεταριάτο όλων των εμπόλεμων και όλων γενικά των χωρών. Σήμερα το συνθλίβει σε σημαντικό βαθμό ο πόλεμος, και στ’ όνομά του μιλούνε πολύ συχνά οι σοσιαλσοβινιστές, που και στην Ευρώπη πέρασαν με το μέρος της αστικής τάξης, όπως πέρασαν ο Πλεχάνοφ, ο Γκβόζντιεφ, ο Πότρεσοφ στη Ρωσία. Η απαλλαγή όμως του προλεταριάτου από την επιρροή τους προχωρούσε κάθε μήνα ιμπεριαλιστικού πολέμου, και η ρωσική επανάσταση θα επιταχύνει αναπόφευκτα το προτσές αυτό σε τεράστιες διαστάσεις.

Μ’ αυτούς τους δυό συμμάχους το προλεταριάτο μπορεί να τραβήξει και θα τραβήξει, εκμεταλλευόμενο τις ιδιομορφίες της σημερινής μεταβατικής στιγμής, πρώτα στην κατάχτηση της λαοκρατικής δημοκρατίας και της πλήρους νίκης των αγροτών πάνω στους τσιφλικάδες, αντί τη μισομοναρχία των Γκουτσκόφ-Μιλιουκόφ, κι ύστερα προς το σοσιαλισμό, που μόνος αυτός θα δώσει στους κατατυραννισμένους από τον πόλεμο λαούς ειρήνη, ψωμί και ελευθερία.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Πράβντα», αρ. 14 και 15 της 21 και 22 Μαρτίου 1917.