Με το γράμμα αυτό ο Λένιν εγκαινιάζει σειρά παρεμβάσεων προς την ΚΕ των μπολσεβίκων από την παρανομία στην οποία βρίσκεται λόγω της αντεπανάστασης του Ιούλη. Γράφει το γράμμα αυτό την Τετάρτη 30 Αυγούστου προσπαθώντας να προλάβει μια διαφαινόμενη εκτροπή των μπολσεβίκων προς τους εσέρους, αποδεχόμενοι την «κοινή άμυνα» απέναντι στους υπερ-αντιδραστικούς εχθρούς της Επανάστασης (Κορνίλοφ), ξεχνώντας ακριβώς ότι αυτοί που δημιούργησαν τον Κορνίλοφ είναι όσοι στήριξαν την Προσωρινή Κυβέρνηση. Παρά το ότι στο υστερόγραφό του ο Λένιν φαίνεται να αναιρεί τις επιφυλάξεις του για λαθεμένες στάσεις ανάμεσα στο κόμμα, είναι γεγονός ότι μετά την επιτυχημένη άμυνα του προλεταριάτου της Πετρούπολης και του Σοβιέτ των Εργατών και Στρατιωτών ενάντια στην προσπάθεια μοναρχικής παλινόρθωσης, υπήρξαν και μέσα στους μπολσεβίκους φαινόμενα συνθηκολόγησης με τους εσέρους και τους μενσεβίκους, με μια πιο ήπια γραμμή απέναντί τους, με συμμετοχή στον ελιγμό Κερένσκι (Δημοκρατική Διάσκεψη) κλπ. Το κείμενο του Λένιν ξεκαθαρίζει το είδος της αλλαγής που υπάρχει μετά την απόπειρα Κορνίλοφ, περιγράφει λεπτομερώς την αλλαγή στον τρόπο της αντιπολίτευσης, χωρίς όμως να αλλάζει η ουσία της. Το γράμμα του Λένιν είναι υποδειγματικό για τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονταν οι μπολσεβίκοι τις διαδοχικές αλλαγές, τους καθημερινούς χειρισμούς, την ευέλικτη τακτική, χωρίς ποτέ να χάνουν μπροστά από τα μάτια τους το στρατηγικό τους στόχο.

Είναι πιθανό οι γραμµές αυτές να φτάσουν με καθυστέρηση, γιατί τα γεγονότα εξελίσσονται µε ταχύτητα κάποτε πραγµατικά ίλιγγιώδη. Αυτά τα γράφω την Τετάρτη, 30 του Αυγούστου, οι παραλήπτες θα τα διαβάσουν όχι πριν από την Παρασκευή, 2 του Σεπτέμβρη. Ωστόσο, προλάβω-δεν προλάβω, θεωρώ καθήκον µου να γράψω τα παρακάτω.

Το κίνηµα του Κορνίλοφ είναι μια εξαιρετικά αναπάντεχη (αναπάντεχη σε µια τέτια στιγμή και με τέτια µορφή) και μια απίστευτα απότοµη στροφή των γεγονότων.

Όπως κάθε απότοµη στροφή, απαιτεί κι’ αυτή αναθεώρηση και αλλαγή της τακτικής. Και όπως σε κάθε αναθεώρηση, πρέπει να είμαστε υπερπροσεκτικοί, για να µην παραβιάσουμε τις αρχές µας.

Κατά τη γνώμη µου, παραβιάζουν τις αρχές µας αυτοί, που (όπως ο Βολοντάρσκι) κατρακυλούν ως τον αµυνιτισµό, ή (όπως άλλοι µπολσεβίκοι) ως το συνασπισμό µε τους εσέρους, ως την υποστήριξη της Προσωρινής κυβέρνησης. Αυτό είναι υπερλαθεµένο, αυτό σηµαίνει έλλειψη αρχών. Εμείς θά γίνουμε άµυνίτες μόνο ύστερα από το πέρασµα της εξουσίας στο προλεταριάτο, ύστερα από την πρόταση ειρήνης, ύστερα από την καταγγελία των µυστικών συμφώνων και το κόψιµο των δεσμών με τις τράπεζες, μόνο ύστερα. Ούτε η κατάληψη της Ρίγας, ούτε η κατάληψη της Πετρούπολης δεν θα µας κάνει αμυνίτες. (Πολύ θα σας παρακαλούσα να το δόσετε αυτό να το διαβάσει ο Βολοντάρσκι.) Ως τότε εµείς θα είµαστε υπέρ της προλεταριακής επανάστασης, ενάντια στόν πόλεµο, εµείς δεν είµαστε αµυνίτες.

Εµείς ακόμη και τώρα δεν πρέπει να υποστηρίξουµε την κυβέρνηση Κερένσκι. Αυτό είναι έλλειψη αρχών. Θα µας ρωτήσουν: δεν θα πολεµήσουµε λοιπόν ενάντια στον Κορνίλοφ;

Και βέβαια θα πολεμήσουµε! Αυτό όμως δεν είναι το ίδιο πράγµα. Έ, υπάρχει κάποιο όριο, ορισµένοι µπολσεβίκοι το ξεπερνούν και πέφτουν στο «συµφιλιωτισµό», αφήνοντας να τους παρασύρει η δίνη των γεγονότων.

Θα πολεμήσουµε, πολεµάµε ήδη έναντια στον Κορνίλοφ, όπως πολεμάνε και τα στρατεύματα του Κερένσκι, δέν υποστηρίζουμε όμως τον Κερένσκι, μα ξεσκεπάζουµε την αδυναμία του.

Εδώ υπάρχει διαφορά. Η διαφορά αυτή είναι αρκετά λεπτή, είναι όμως υπερουσιαστική και δεν επιτρέπεται να την ξεχνάµε. Σε τι λοιπόν συνίσταται η αλλαγή της τακτικής μας ύστερα από την ανταρσία του Κορνίλοφ;

Στο ότι αλλάζουµε τη μορφή της πάλης μας εναντια στον Κερένσκι. Χωρίς να χαλαρώσουμε ούτε κατά ένα γιώτα την εχθρότητά µας απέναντί του, χωρίς να ανακαλέσουµε ούτε µια λέξη απ’ όσα έχουµε πει εναντίον του, χωρίς να παραιτηθούµε από το καθήκον της ανατροπής του Κερένσκι, λέµε: πρέπει να υπολογίσουμε τη στιγµή, δεν θα επιχειρήσουµε να ανατρέψουµε τον Κερένσκι σήμερα, τώρα θα πραγματοποιήσουµε διαφορετικά το καθήκον της πάλης εναντίον του, και συγκεκριμένα: θα εξηγούµε στο λαό (που αγωνίζεται εναντια στον Κορνίλοφ) την αδυναμία και τις ταλαντεύσεις του Κερένσκι. Αυτό γινόταν και πριν. Τώρα όμως αυτό έγινε το κύριο: εδώ βρίσκεται η αλλαγή.

Έπειτα, η αλλαγή βρίσκεται στο γεγονός ότι κύριο έγινε τώρα το δυνάµωµα της ζύµωσης για ένα είδος «µερικών διεκδικήσεων» προς τον Κερένσκι – πιασε τον Μιλιουκόφ, εξόπλισε τους εργάτες της Πετρούπολης, κάλεσε στην Πετρούπολη τα στρατεύµατα της Κρονστάνδης, του Βίµποργκ, του Έλσινγκφορς, διάλυσε την Κρατική Δούµα, πιάσε τον Ροντζιάνκο, νοµιμοποίησε τη μεταβίβαση της γης των τσιφλικάδων στους αγρότες, εφάρµοσε τον εργατικό έλεγχο στα σιτηρά, στις φάμπρικες κτλ. Και τις διεκδικήσεις αύτές πρέπει να τις υποβάλουμε όχι µόνο στον Κερένσκι, όχι τόσο στον Κερένσκι, όσο στους εργάτες, στους στρατιώτες και στους αγρότες, που έχουν συνεπαρθεί από την πορεία της πάλης έναντια στον Κορνίλοφ. Πρέπει να τους ενθουσιάσουμε πιο πολύ, να τους ενθαρρύνουµε να εξοντώνουν τους στρατηγούς και τους αξιωµατικούς που τάχθηκαν υπέρ του Κορνίλοφ, να επιµένουµε αυτοί να απαιτήσουν την άµεση µεταβίβαση της γης στους αγρότες, να τους υποβάλλουµε την ιδέα ότι είναι ανάγκη να συλληφθούν ο Ροντζιάνκο και ο Μιλιουκόφ, να διαλυθεί η Κρατική δούµα, να κλειστεί η «Ρετς» και οι άλλες αστικές εφηµερίδες, να αρχίσουν ανακρίσεις γι’ αυτές. Προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να σπρώχνουμε ιδιαίτερα τους «αριστερούς» εσέρους.

Δεν θα ήταν σωστό να νοµιστεί πως αποµακρυνθήκαµε περισσότερο από το καθήκον της κατάκτησης τής έξουσίας από

τό προλεταριάτο. Όχι. Το πλησιάσαµε εξαιρετικά, όχι όµως κατευθείαν, αλλά από τα πλάγια. Και η ζύµωση πρέπει να γίνεται τουτη τη στιγμή όχι τόσο άµεσα ενάντια στον Κερένσκι, όσο έμμεσα, πάλι εναντίον του, µα έµµεσα και συγκεκριµένα: απαιτώντας να κάνει αποφασιστικό, αποφασιστικότατο, πραγματικά επαναστατικό πόλεµο κατά του Κορνίλοφ. Η εξέλιξη αυτού του πολέμου και μόνο αυτή µπορεί να φέρει εμάς στην εξουσία στή ζύµωσή µας πρέπει να μιλάμε λιγότερο γι’ αυτό το πράγμα (χωρίς να ξεχνάµε καθόλου ότι τα γεγονότα µπορούν αύριο κιόλας να μας φέρουν στην εξουσία και τότε δεν θ’ αφήσουµε να µας ξεφύγει από τα χέρια). Έχω τη γνώµη ότι αυτό θα έπρεπε µε γράµµα προς τους διαφωτιστές (όχι µέσω του Τύπου) να ανακοινωθεί στις ομάδες των διαφωτιστών και των προπαγανδιστών και γενικά στα µέλη του Κόμµατος. Πρέπει να καταπολεµάµε αµείλικτα τη λογοκοπία για άµυνα της χώρας, για ενιαίο µέτωπο της επαναστατικής δημοκρατίας, για υποστήριξη της Προσωρινής κυβέρνησης κτλ, ακριβώς σαν λογοκοπία.

Τώρα είναι καιρός των έργων: εσείς, κύριοι εσέροι και μενσεβίκοι, από καιρό πιά ξεφτίσατε αυτές τις φράσεις. Τώρα είναι καιρός των έργων. Τον πόλεµο κατά του Κορνίλοφ πρέπει να τον διεξάγουµε επαναστατικά, τραβώντας σ’ αυτόν τις µάζες, ξεσηκώνοντάς τες, φλογίζοντάς τες (ενώ ο Κερένσκι φοβάται τις µάζες, φοβάται το λαό). Στον πόλεµο κατά των γερµανών χρειάζονται τώρα ακριβώς έργα: να προταθεί αμέσως και οπωσδήποτε ειρήνη µε συγκεκριμένους όρους. Αν το κάνουν αυτό, μπορούν να πετύχουν είτε γρήγορη σύναψη ειρήνης, είτε µετατροπή του πολέµου σε επαναστατικό, διαφορετικά όλοι οι μενσεβίκοι και οι εσέροι θα παραµείνουν λακέδες του ιµπεριαλισµού.

Ρ.S. Διάβασα, αφού είχα γράψει αυτό το γράµµα, έξι φύλλα της «Ραµπότσι», και πρέπει να πω ότι οι απόψεις μας συμπίπτουν απόλυτα. Χαιρετίζω μ’ όλη µου την καρδιά τα υπέροχα κύρια άρθρα, την ανασκόπηση Τύπου και τα άρθρα των Β.Μ. και Βολ-σκι. Σχετικά µε το λόγο του Βολοντάρσκι διάβασα το γράµµα του προς τη Σύνταξη, που επίσης «αναιρεί» τις επικρίσεις µου. Ακόµη µια φορά θερµούς χαιρετισμούς και ευχές!