Το παρακάτω κείμενο του Λένιν συνοψίζει την πολιτική κρίση που ξέσπασε στο δεύτερο μισό του Απρίλη με τη διακοίνωση της Προσωρινής Κυβέρνησης υπέρ της συνέχισης του πολέμου. Πρόκειται για την πρώτη από τις τρεις κρίσεις (τέλη Απριλίου, μέσα Ιουνίου, αρχές Ιουλίου) κατά τις οποίες οι μπολσεβίκοι κέρδισαν υποστήριξη από τις εργατικές μάζες που είχαν βρεθεί εγκλωβισμένες στην πολιτική των εσέρων και των μενσεβίκων. Η αξία του κειμένου δεν βρίσκεται μόνο στη αποτίμηση της κρίσης του Απρίλη, αλλά και στην αταλάντευτη επιμονή για το κέρδισμα της πλειοψηφίας των λαϊκών μαζών με έμφαση στα καθήκοντα της διαφώτισης και της οργάνωσης. Έχει αξία επίσης ο διαχωρισμός που κάνει ο Λένιν εξ ονόματος των μπολσεβίκων από πρόωρα συνθήματα κατάληψης της εξουσίας και ανατροπής ή σύλληψης της Προσωρινής Κυβέρνησης. Για τους μπολσεβίκους το άμεσο καθήκον είναι το κέρδισμα του συσχετισμού δύναμης, το κέρδισμα των Σοβιέτ. Στην εκτίμηση της πρώτης από τις τρεις κρίσεις που έφεραν τους μπολσεβίκους στο προσκήνιο ο Λένιν υπογραμμίζει με εμφατικό τρόπο το διαζύγιο του μπολσεβίκικου κόμματος από κάθε είδους πραξικοπηματισμό, μπλανκισμό, μειοψηφική λογική.

Η Πετρούπολη και όλη η Ρωσία έζησαν μια σοβαρή πολιτική κρίση, την πρώτη πολιτική κρίση ύστερα απο την επανάσταση.

Στις 18 του Απρίλη η Προσωρινή κυβέρνηση έβγαλε τη θλιβερής φήμης διακοίνωσή της, που επιβεβαίωνε τους ληστρικούς αρπακτικούς σκοπούς του πολέμου αρκετά καθαρά, έτσι που να προκαλέσει την αγανάκτηση των πλατιών μαζών, οι οποίες είχαν πιστέψει καλοπροαίρετα ότι οι καπιταλιστές θέλουν (και είναι ικανοί) «να παραιτηθούν απο τις προσαρτήσεις». Στις 20 και 21 του Απρίλη η Πετρούπολη βρισκόταν σε αναβρασμό. Ο λαός είχε πλημμυρίσει τους δρόμους, παρέες και ομάδες, συγκεντρώσεις μικρές και μεγάλες σχηματίζονταν παντού, νύχτα και μέρα οι μαζικές διαδηλώσεις και τα συλλαλητήρια συνεχίζονταν ασταμάτητα. Χθες το βράδυ, 21 του Απρίλη, η κρίση, κατά τα φαινόμενα, έληξε η τουλάχιστον έληξε το πρώτο της στάδιο: η Εκτελεστική Επιτροπή του Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών και σε συνέχεια και το Σοβιέτ θεώρησαν ικανοποιητικές τις «εξηγήσεις», τις τροποποιήσεις στη διακοίνωση και τις «επεξηγήσεις» της κυβέρνησης (που καταλήγουν σε ορισμένες πέρα για πέρα κούφιες φράσεις, που δεν λένε απολύτως τίποτε, δεν αλλάζουν τίποτε και δεν υποχρεώνουν σε τίποτε) και θεώρησαν «το επεισόδιο λήξαν».

Κατά πόσο όμως και οι πλατιές μάζες θεωρούν «το επεισόδιο λήξαν», θα το δείξει το μέλλον. Το καθήκον μας τώρα είναι να μελετήσουμε προσεκτικότερα τις δυνάμεις, τις τάξεις που βγήκαν στην επιφάνεια στη διάρκεια της κρίσης και να βγάλουμε από δω διδάγματα για το κόμμα του προλεταριάτου. Γιατί η μεγάλη σημασία κάθε κρίσης βρίσκεται στο ότι κάνει το κρυφό φανερό, πετά κάθε τι το συμβατικό, το επιφανειακό, το μηδαμινό, καθαρίζει τον τόπο απο τα πολιτικά σκουπίδια και αποκαλύπτει τα αληθινά ελατήρια της ταξικής πάλης που διεξάγεται στην πραγματικότητα.

Στην ουσία η κυβέρνηση των καπιταλιστών στις 18 του Απρίλη απλώς επανέλαβε τις προηγούμενες διακοινώσεις της που καλύπτουν τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο με διπλωματικές επιφυλάξεις. Οι μάζες των στρατιωτών αγανάκτησαν, γιατί πίστευαν καλοπροαίρετα στην ειλικρίνεια και τη φιλειρηνικότητα των καπιταλιστών. Οι διαδηλώσεις άρχισαν σαν στρατιωτικές διαδηλώσεις, με το αντιφατικό σύνθημα «κάτω ο Μιλιουκόφ», που δείχνει έλλειψη συνειδητότητας και δεν μπορεί να φέρει κανένα αποτέλεσμα (σαν να μπορούσε η αλλαγή προσώπων ή ομάδων να αλλάξει την ουσία της πολιτικής!).

Αυτό σημαίνει ότι η πλατιά, ασταθής, ταλαντευόμενη μάζα που βρίσκεται πλησιέστερα προς την αγροτιά και που επιστημονικά-ταξικά χαρακτηρίζεται σαν μικροαστική, ταλαντεύτηκε απο τους καπιταλιστές προς την πλευρά των επαναστατών εργατών. Αυτή η ταλάντευση, η κίνηση της μάζας, της ικανής με τη δύναμη της να κρίνει τα πάντα, δημιούργησε ακριβώς την κρίση.

Τότε άρχισαν αμέσως να μπαίνουν σε κίνηση, να κατεβαίνουν στους δρόμους και να οργανώνονται όχι τα μεσαία στοιχεία, αλλά τα άκρα, όχι η ενδιάμεση μικροαστική μάζα, αλλα η αστική τάξη και το προλεταριάτο.

Η αστική τάξη πιάνει τη λεωφόρο Νιέβσκι, «λεωφόρο Μιλιουκόφ», σύμφωνα με την έκφραση μιας εφημερίδας, και τους γειτονικούς χώρους της πλούσιας Πετρούπολης, της Πετρούπολης των καπιταλιστών και των δημοσίων υπαλλήλων. Οι αξιωματικοί, οι φοιτητές, οι «μεσαίες τάξεις» διαδηλώνουν υπέρ της Προσωρινής κυβέρνησης, ανάμεσα στα συνθήματα τους ξεχωρίζει σύχνα γραμμένο σε σημαίες το σύνθημα «Κάτω ο Λένιν».

Το προλεταριάτο ξεσηκώνεται απο τα δικά του κέντρα, από τα εργατικά προάστια και οργανώνεται γύρω απο τις εκκλήσεις και τα συνθήματα της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος μας. Η ΚΕ παίρνει τις αποφάσεις στις 20 και 21 του Απρίλη, που αμέσως μεταδίδονται μέσω του μηχανισμού της οργάνωσης στις μάζες του προλεταριάτου. Οι εργατικές διαδηλώσεις πλημμυρίζουν τις μη πλούσιες, λιγότερο κεντρικές συνοικίες της πόλης και ύστερα κατά τμήματα διεισδύουν στη λεωφόρο Νιέβσκι. Από τις διαδηλώσεις των αστών ξεχωρίζουν χτυπητά οι διαδηλώσεις των προλετάριων, που είναι πιο μαζικές, πιο συσπειρωμένες. Από τα συνθήματά τους ξεχωρίζει το σύνθημα «Όλη η εξουσία στο Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών».

Στη λεωφόρο Νιέβσκι τα πράγματα φτάνουν ως τη σύγκρουση. Σχίζουν σημαίες των «εχθρικών» διαδηλώσεων. Στην Εκτελεστική Επιτροπή τηλεφωνούν απο πολλά μέρη πως ρίχτηκαν πυροβολισμοί και απο τις δύο πλευρές, ότι υπάρχουν νεκροί και τραυματίες. Οι πληροφορίες πάνω σ’ αυτό ειναι πολύ αντιφατικές και ανεξέλεγκτες.

Η αστική τάξη με τις κραυγές για το «φάσμα του εμφυλίου πολέμου» εκφράζει το φόβο της μήπως οι αληθινές μάζες, η πραγματική πλειοψηφία του λαού πάρει την εξουσία στα χέρια της. Οι μικροαστοί ηγέτες του Σοβιέτ, οι μενσεβίκοι και οι ναροντνικοί – που δεν είχαν κομματικά επεξεργασμένη γραμμή, ούτε ύστερα απο την επανάσταση γενικά, ουτε τις μέρες της κρίσης ιδιαίτερα – τρομοκρατούνται. Στην Εκτελεστική Επιτροπή, όπου την παραμονή οι μισοί σχεδόν ψήφοι ήταν κατά της Προσωρινής κυβέρνησης, συγκεντρώνονται 34 ψήφοι (κατά 19) υπέρ της επιστροφής στην πολιτική εμπιστοσύνης προς τους καπιταλιστές και της συμφωνίας μαζί τους.

Το «επεισόδιο» θεωρείται «λήξαν».

Πού βρίσκεται η ουσία της ταξικής πάλης; Οι καπιταλιστές είναι υπέρ της παράτασης του πολέμου, υπέρ της κάλυψης αυτού του γεγονότος με φράσεις και υποσχέσεις, αυτοί εχουν μπλεχτεί στα δίχτυα του ρωσικού, του αγγλογαλλικου και του αμερικάνικου τραπεζικού κεφαλαίου. Το προλεταριάτο που εκπροσωπείται απο τη συνειδητή πρωτοπορία του είναι υπέρ του περάσματος της εξουσίας στην επαναστατική τάξη, στην εργατική τάξη και τους μισοπρολετάριους, υπέρ της ανάπτυξης της παγκόσμιας εργατικής επανάστασης, που αναπτύσσεται έκδηλα και στη Γερμανία, υπέρ του τερματισμού του πολέμου με μιά τέτοια επανάσταση.

Η πλατιά, κυρίως μικροαστική, μάζα που πιστεύει ακόμη τους μενσεβίκους και ναροντνικούς ηγέτες, κατατρομαγμένη απο την αστική τάξη, και εφαρμόζοντας την πολιτική της με επιφυλάξεις, ταλαντεύεται πότε δεξιά, πότε αριστερά.

Ο πόλεμος είναι φρικτός και η πλατιά μάζα το νιώθει αυτό περισσότερο απο κάθε άλλον. Στις γραμμές της αναπτύσσεται, κάθε άλλο παρά ξεκάθαρη ακόμη, η συνείδηση οτι ο πόλεμος αυτός είναι εγκληματικός, ότι διεξάγεται εξαιτίας του ανταγωνισμού και της φαγωμάρας των καπιταλιστών για το μοίρασμα της λείας τους. Η παγκόσμια κατάσταση περιπλέκεται όλο και περισσότερο. Δεν υπάρχει άλλη διέξοδος εκτός απο την παγκόσμια εργατική επανάσταση που, σε σχέση με τις άλλες χώρες, προπορεύεται τώρα η Ρωσία, αλλά φουντώνει ολοφάνερα (απεργίες, συναδέλφωση) και στη Γερμανία. Και η μάζα ταλαντεύεται: ανάμεσα στην εμπιστοσύνη προς τους παλιούς αφέντες, τους καπιταλιστές, και την εμπιστοσύνη προς τη νέα, τη μοναδικά συνεπή επαναστατική ταξη – το προλεταριάτο που ανοίγει δρόμο για ένα φωτεινό μέλλον σε όλους τους εργαζόμενους και την όχι σαφή συνείδηση του κοσμοιστορικού του ρόλου.

Δεν είναι η πρώτη ούτε και η τελευταία ταλάντευση της μικροαστικής και μισοπρολεταριακής μάζας!

Το δίδαγμα είναι καθαρό, σύντροφοι εργάτες! Ας μην χάνουμε καιρό. Την πρώτη κρίση θα τη διαδεχτούν και άλλες. Αφιερώστε όλες σας τις δυνάμεις στη διαφώτιση των καθυστερημένων για μια μαζική, συντροφική, άμεση (όχι μονο σε συγκεντρώσεις) προσέγγιση με το κάθε σύνταγμα, με την κάθε όμαδα των εργαζόμενων στρωμάτων που δεν άνοιξαν ακόμα τα μάτια τους! Αφιερώστε όλες σας τις δυνάμεις για τη δική σας συσπείρωση, για την οργάνωση των εργατών απο τα κάτω ως τα πάνω, στην κάθε συνοικία, στο κάθε εργοστάσιο, στο κάθε τετράγωνο της πρωτεύουσας και των προαστίων της! Μην αφήνετε να σας παραπλανήσουν ούτε οι μικροαστοί «συμβιβαστές» με τους καπιταλιστές, οι αμυνίτες, οι οπαδοί της «υποστήριξης», ούτε ορισμένα άτομα που έχουν την τάση να βιάζονται και να φωνάζουν «κάτω η Προσωρινή κυβέρνηση!», πριν ακόμα επιτευχθεί η σταθερή συσπείρωση της πλειοψηφίας του λαού. Την κρίση δεν μπορούμε να την ξεπεράσουμε με την άσκηση βίας απο ορισμένα πρόσωπα σε βάρος άλλων, με τη μεμονωμένη δράση μικρών ομάδων ενόπλων, με μπλανκιστικές απόπειρες «κατάληψης της εξουσίας», «συλληψης» της Προσωρινής κυβέρνησης.

Σύνθημα της ημέρας: εξηγείτε ακριβέστερα, σαφέστερα, πλατύτερα τη γραμμή του προλεταριάτου, το δικό του δρόμο για τον τερματισμό του πολέμου. Συνταχθείτε πιο σφιχτά, πιο πλατιά, παντού στις προλεταριακές γραμμές και φάλαγγες! Συσπειρωθείτε γύρω από τα Σοβιέτ σας, και μέσα σ’ αυτά με συντροφική πειθώ και με επανεκλογή ορισμένων μελών φροντιστε να συσπειρώσετε γύρω σας την πλειοψηφία!