Το δεύτερο «γράμμα από μακριά» γράφεται στις 9/3/1917 και αφορά τη στάση που πρέπει να κρατήσει η εργατική τάξη και το κόμμα της απέναντι στη νέα κυβέρνηση. Η αξία του κειμένου βρίσκεται στην καθαρή τοποθέτηση απέναντι όχι μόνο στην αστική Προσωρινή Κυβέρνηση των καντέτων – οκτωβριστών, αλλά και απέναντι στους σοσιαλιστές που λαμβάνουν μέρος σε αυτή (Κερένσκι) και ακόμη περισσότερο απέναντι στα ταλαντευόμενα στοιχεία σαν τους μενσεβίκους (Τσχεΐτζε, Τσερετέλι κλπ) που από την ηγεσία του Σοβιέτ επιχειρούν να εκμαιεύσουν τη στήριξη των εργατών και αγροτών προς την Προσωρινή Κυβέρνηση. Για τον ηγέτη των μπολσεβίκων «το προλεταριάτο δεν μπορεί και δεν πρέπει να υποστηρίζει μια κυβέρνηση πολέμου, μια κυβέρνηση παλινόρθωσης». Υπενθυμίζει ότι οι -αμφιταλαντευόμενοι ανάμεσα στην Προσωρινή Κυβέρνηση και στο προλεταριάτο- μενσεβίκοι και σοσιαλεπαναστάτες υποχρεώθηκαν να παίρνουν υπόψη τους μπολσεβίκους γιατί οι τελευταίοι είναι αυτοί που σήκωσαν το βάρος της επαναστατικής δράσης. Δεν διστάζει τέλος, αναφερόμενος σε ένα ντοκουμέντο του Σοβιέτ που καλεί το προλεταριάτο να στηρίξει τη νέα κυβέρνηση και παρακαλεί τον Κερένσκι να πάρει μέρος σε αυτή, να το χαρακτηρίσει «ντοκουμέντο που δείχνει ότι το προλεταριάτο της Πετρούπολης, τουλάχιστον τη στιγμή που βγήκε αυτή η έκκληση, βρισκόταν κάτω από την κυριαρχούσα επιρροή των μικροαστών πολιτικών». Χωρίς να βάλει ενάντια στο Σοβιέτ, βάλει ενάντια στην ηγεσία του, διαφωνεί με την πολιτική και τα ντοκουμέντα του, επιχειρεί διαρκώς να διαμορφώσει έναν άλλο συσχετισμό σε μια άλλη πολιτική κατεύθυνση.

Το κύριο ντοκουμέντο που διαθέτω ως τα σήμερα (8 του Μάρτη) είναι το φύλλο της 3/3 της συντηρητικότατης και αστικότατης αγγλικής εφημερίδας «Times», που δημοσιεύει ανασκόπηση των γεγονότων της ρωσικής επανάστασης. Είναι φανερό πως θα ήταν δύσκολο να βρει κανείς μια πηγή πιο ευνοϊκά –εκφραζόμενοι ήπια- διατεθειμένη προς την κυβέρνηση των Γκουτσκόφ και Μιλιουκόφ.

Ο ανταποκριτής αυτής της εφημερίδας πληροφορεί από την Πετρούπολη την Τετάρτη 1 του Μάρτη, τότε που υπήρχε ακόμη μόνο η πρώτη Προσωρινή κυβέρνηση, δηλ. η 13μελής Εκτελεστική Επιτροπή της Δούμας, μ’ επικεφαλής τον Ροντζιάνκο και με δυό, σύμφωνα με την έκφραση της εφημερίδας, «σοσιαλιστές» ανάμεσα στα μέλη της, τον Κερένσκι και τον Τσχεΐτζε –τα παρακάτω:

«Ομάδα από 22 εκλεγμένα μέλη του Κρατικού Συμβουλίου, οι Γκουτσκόφ, Σταχόβιτς, Τρουμπετσκόι, καθηγητής Βασίλιεφ, Γκριμμ, Βερνάντσκι κ.α., απηύθυναν χθες τηλεγράφημα στον τσάρο», εκλιπαρώντας τον για τη σωτηρία της δυναστείας κτλ κτλ να συγκαλέσει τη Δούμα και να ορίσει έναν αρχηγό της κυβέρνησης που να απολαμβάνει της «εμπιστοσύνης του έθνους». «Ποια θα είναι η απόφαση του αυτοκράτορα, που πρέπει να φτάσει σήμερα, δεν είναι ακόμη γνωστό αυτή τη στιγμή –γράφει ο ανταποκριτής- ένα πράγμα όμως είναι τελείως αναμφισβήτητο: αν η αυτού μεγαλειότης δεν ικανοποιήσει αμέσως την επιθυμία των πιο μετριοπαθών στοιχείων από τους νομιμόφρονες υπηκόους του, τότε την επιρροή που διαθέτει σήμερα η Προσωρινή Επιτροπή της Κρατικής δούμας θα την κερδίσουν ολοκληρωτικά οι σοσιαλιστές, που θέλουν την εγκαθίδρυση δημοκρατίας, μα που δεν είναι σε θέση να σχηματίσουν κανενός είδους νοικοκυρεμένη κυβέρνηση και θα έριχναν αναπόφευκτα τη χώρα εσωτερικά στην αναρχία και εξωτερικά στην καταστροφή…».

Πόση κρατική σοφία και σαφήνεια υπάρχει εδώ, δεν είναι έτσι; Πόσο καλά καταλαβαίνει ο άγγλος ομοϊδεάτης (αν όχι καθοδηγητής) των Γκουτσκόφ και των Μιλιουκόφ το συσχετισμό των ταξικών δυνάμεων και συμφερόντων! «Τα πιο μετριοπαθή στοιχεία από τους νομιμόφρονες υπηκόους», δηλ. οι μοναρχικοί τσιφλικάδες και καπιταλιστές, επιθυμούν να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους, μια και καταλαβαίνουν θαυμάσια ότι διαφορετικά την «επιρροή» θα την κερδίσουν οι «σοσιαλιστές». Αλλά γιατί ακριβώς οι «σοσιαλιστές» κι όχι κάποιος άλλος; Επειδή ο άγγλος γκουτσκοφικός βλέπει πολύ καλά ότι στον πολιτικό στίβο δεν υπάρχει και ούτε μπορεί να υπάρχει καμιά άλλη κοινωνική δύναμη. Την επανάσταση την έκανε το προλεταριάτο, αυτό έδειξε ηρωισμό, αυτό έχυσε το αίμα του, αυτό τράβηξε μαζί του τις πιο πλατιές μάζες του εργαζόμενου και φτωχού πληθυσμού, αυτό απαιτεί ψωμί, ειρήνη και ελευθερία, αυτό απαιτεί δημοκρατία, αυτό επιθυμεί το σοσιαλισμό. Ενώ η χούφτα των τσιφλικάδων και των καπιταλιστών, με επικεφαλής τους Γκουτσκόφ και Μιλιουκόφ, επιθυμεί να ξεγελάσει τη θέληση ή την τάση της τεράστιας πλειοψηφίας, να έλθει σε συναλλαγή με τη μοναρχία που πέφτει, να τη στηρίξει, να τη σώσει: διορίστε τον Λβοφ και τον Γκοτσκόφ, Μεγαλειότατε, και μεις θα είμαστε με τη μοναρχία και ενάντια στο λαό. Να όλο το νόημα, όλη η ουσία της πολιτικής της νέας κυβέρνησης!

Και πώς να δικαιολογήσουμε την εξαπάτηση του λαού, τον εμπαιγμό του, την παραβίαση της θέλησης της τεράστιας πλειοψηφίας του πληθυσμού;

Γι’ αυτό πρέπει να τον κατασυκοφαντήσουμε –παλιά, μα αιώνια νέα μέθοδος της αστικής τάξης. Και ο άγγλος γκουτσκοφικός συκοφαντεί, βρίζει, φτύνει και αφρίζει: «αναρχία εσωτερικά, καταστροφή εξωτερικά», «καμιά νοικοκυρεμένη κυβέρνηση»!!

Δεν είναι αλήθεια, αξιότιμε γκουτσκοφικέ! Οι εργάτες θέλουν δημοκρατία, και η δημοκρατία είναι πολύ πιο «νοικοκυρεμένη» κυβέρνηση απ’ τη μοναρχία. Τι εγγύηση έχει ο λαός ότι ο δεύτερος Ρομάνοφ δεν θα αποκτήσει έναν δεύτερο Ρασπούτιν; Την καταστροφή τη φέρνει ακριβώς η συνέχιση του πολέμου, δηλ. ακριβώς η νέα κυβέρνηση. Μόνο η προλεταριακή δημοκρατία που την υποστηρίζουν οι εργάτες γης και η πιο φτωχή μερίδα των αγροτών και του πληθυσμού της πόλης, μπορεί να εξασφαλίσει την ειρήνη, να δώσει ψωμί, τάξη, ελευθερία.

Οι κραυγές ενάντια στην αναρχία καλύπτουν μόνο τα ιδιοτελή συμφέροντα των καπιταλιστών, που θέλουν να θησαυρίζουν από τον πόλεμο και τα πολεμικά δάνεια, που θέλουν να παλινορθώσουν τη μοναρχία ενάντια στο λαό.

«… Χθες –συνεχίζει ο ανταποκριτής- το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα εξέδωσε μια έκκληση με το πιο ανατρεπτικό περιεχόμενο, και την έκκληση αυτή την κυκλοφόρησαν σ’ ολόκληρη την πόλη. Αυτοί» (δηλ. το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα) («είναι καθαροί δογματιστές, η δύναμή τους όμως να κάνουν κακό, σε καιρούς σαν τους σημερινούς, είναι τεράστια. Ο κ. Κερένσκι και ο κ. Τσχεΐτζε που καταλαβαίνουν πως χωρίς την υποστήριξη των αξιωματικών και των πιο μετριοπαθών στοιχείων του λαού δεν μπορούν να ελπίζουν σε αποφυγή της αναρχίας, είναι αναγκασμένοι να υπολογίζουν τους λιγότερο συνετούς συντρόφους τους, τους οποίους σπρώχνουν απαρατήρητα να παίρνουν τέτοια θέση, που περιπλέκει το έργο της Προσωρινής επιτροπής…»

Ω, μεγάλε άγγλε διπλωμάτη –γκουτσκοφικέ! Πόσο «ασύνετα» αφήσατε να σας ξεφύγει η αλήθεια!

«Το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα» και οι «λιγότερο συνετοί σύντροφοι», που «ο Κερένσκι και ο Τσχεΐτζε είναι αναγκασμένοι να τους υπολογίζουν», είναι ολοφάνερα η Κεντρική Επιτροπή ή η Επιτροπή Πετρούπολης του Κόμματός μας, η οποία ανασυγκροτήθηκε με τη συνδιάσκεψη του Γενάρη 1912, οι ίδιοι εκείνοι «μπολσεβίκοι», που οι αστοί τους βρίζουν πάντα, αποκαλώντας τους «δογματιστές», γιατί παραμένουν πιστοί στο «δόγμα», δηλ. στις βάσεις, στις αρχές, στη διδασκαλία, στους σκοπούς του σοσιαλισμού. Είναι ολοφάνερο πως ο άγγλος γκουτσκοφικός βρίζει, αποκαλώντας ανατρεπτική και δογματική την έκκληση και τη στάση του Κόμματός μας, γιατί καλούν στην πάλη για δημοκρατία, για ειρήνη, για πλήρη συντριβή της τσαρικής μοναρχίας, για ψωμί στο λαό.

Ψωμί στο λαό και ειρήνη σημαίνουν ανταρσία, ενώ υπουργικοί θώκοι για τον Γκουτσκόφ και τον Μιλιουκόφ σημαίνουν «τάξη». Παλιό γνωστό τροπάριο!

Ποια είναι λοιπόν η τακτική του Κερένσκι και του Τσχεΐτζε, σύμφωνα με το χαρακτηρισμό του άγγλου γκουτσκοφικού;

Ταλαντευόμενη: από τη μια μεριά, ο γκουτσκοφικός τούς παινεύει, αυτοί «καταλαβαίνουν», λέει, (φρόνιμα αγοράκια! Έξυπνα!) ότι χωρίς την «υποστήριξη» των αξιωματικών και των πιο μετριοπαθών στοιχείων δεν είναι δυνατό να αποφύγουν την αναρχία (και εμείς πιστεύαμε ως τώρα και εξακολουθούμε να πιστεύουμε, σύμφωνα με το δόγμα μας, τη διδασκαλία μας του σοσιαλισμού, πως ίσα-ίσα οι καπιταλιστές είναι που φέρνουν στην ανθρώπινη κοινωνία την αναρχία και τους πολέμους, πως μόνο το πέρασμα όλης της πολιτικής εξουσίας στο προλεταριάτο και στο φτωχό λαό μπορεί να μας απαλλάξει από τους πολέμους, από την αναρχία, από την πείνα!) – Από την άλλη μεριά, αυτοί, λέει, «είναι αναγκασμένοι να υπολογίζουν» «τους λιγότερο συνετούς συντρόφους τους», δηλ. τους μπολσεβίκους, το Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα της Ρωσίας, που ανασυγκροτήθηκε και ενώθηκε από την Κεντρική Επιτροπή.

Και ποια είναι η δύναμη που «αναγκάζει» τον Κερένσκι και τον Τσχεΐτζε «να υπολογίζουν» το Μπολσεβίκικο κόμμα, που ποτέ δεν ανήκαν σ’ αυτό, που είτε οι ίδιοι, είτε οι λόγιοι εκπρόσωποί τους («σοσιαλιστές-επαναστάτες», «λαϊκοί σοσιαλιστές», «μενσεβίκοι-οκιστές» κτλ) το έβριζαν πάντα, το κατέκριναν, το αποκαλούσαν μηδαμινό, παράνομο όμιλο, αίρεση δογματιστών κτλ; Πού και πότε ακούστηκε, σε επαναστατική περίοδο δράσης πρώτα απ’ όλα των μαζών, πολιτικοί, που δεν τα έχουν χαμένα, «να υπολογίζουν» τους «δογματιστές»;;

Τα μπέρδεψε ο καημένος ο άγγλος γκουτσκοφικός μας, δεν μπόρεσε να βρει άκρη, δεν τα κατάφερε ούτε να πει όλο ψευτιές, ούτε να πει όλη την αλήθεια, και μόνο αυτοαποκαλύφθηκε.

Ο Κερένσκι και ο Τσχεΐτζε αναγκάστηκαν να υπολογίζουν το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Κεντρικής Επιτροπής λόγω της επιρροής του στο προλεταριάτο, στις μάζες. Το Κόμμα μας βρέθηκε μαζί με τις μάζες, με το επαναστατικό προλεταριάτο, παρά τη σύλληψη και την εξορία των βουλευτών μας στη Σιβηρία από το 1914 ακόμη, παρά τις λυσσαλέες διώξεις και συλλήψεις που είχε υποστεί η Επιτροπή Πετρούπολης για την παράνομη δουλειά της στη διάρκεια του πολέμου ενάντια στον πόλεμο και ενάντια στον τσαρισμό.

«Τα γεγονότα είναι πεισματάρικα», λέει μια αγγλική παροιμία. Επιτρέψτε μας να σας θυμίσουμε, αξιότιμε άγγλε γκουτσκοφικέ! Το γεγονός της καθοδήγησης, ή τουλάχιστο της γεμάτης αυταπάρνηση βοήθειας του Κόμματός μας στους εργάτες της Πετρούπολης στις μεγάλες μέρες της επανάστασης, αναγκάστηκε να το αναγνωρίσει και ο «ίδιος» ο άγγλος γκουτσκοφικός. Όπως επίσης αναγκάστηκε να αναγνωρίσει και το γεγονός των ταλαντεύσεων του Κερένσκι και του Τσχεΐτζε ανάμεσα στην αστική τάξη και το προλεταριάτο. Οι γκβοζντιεφικοί, οι «αμυνίτες», δηλ. οι σοσιαλσοβινιστές, δηλ. οι συνήγοροι του ιμπεριαλιστικού, ληστρικού πολέμου ακολουθούν τώρα ολοκληρωτικά την αστική τάξη, ο Κερένσκι, μπαίνοντας στην κυβέρνηση, δηλ. στη δεύτερη Προσωρινή κυβέρνηση, πέρασε επίσης ολοκληρωτικά με το μέρος της, ο Τσχεΐτζε δεν πήγε, έμεινε ταλαντευόμενος ανάμεσα στην Προσωρινή κυβέρνηση της αστικής τάξης, τους Γκουτσκόφ και τους Μιλιουκόφ και στην «Προσωρινή κυβέρνηση» του προλεταριάτου και των φτωχών μαζών του λαού, στο Σοβιέτ των εργατών βουλευτών και στο Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα της Ρωσίας, το ενωμένο από την Κεντρική Επιτροπή.

Η επανάσταση επιβεβαίωσε, συνεπώς, τα όσα εμείς υποστηρίζουμε ιδιαίτερα επίμονα, καλώντας τους εργάτες να νιώσουν καλά την ταξική διαφορά ανάμεσα στα κυριότερα κόμματα και τα κυριότερα ρεύματα στο εργατικό κίνημα και στη μικροαστική τάξη –εκείνο που λ.χ. γράφαμε στη «Σοτσιάλ-Ντεμοκράτ» της Γενεύης, αρ. φύλ. 47, εδώ κι ενάμιση σχεδόν χρόνο, στις 13 του Οκτώβρη 1915:

«Εξακολουθούμε να θεωρούμε ότι επιτρέπεται η συμμετοχή των σοσιαλδημοκρατών σε Προσωρινή επαναστατική κυβέρνηση μαζί με τη δημοκρατική μικροαστική τάξη,  ό χ ι  όμως και με τους επαναστάτες-σωβινιστές. Επαναστάτες-σωβινιστές θεωρούμε εκείνους που θέλουν τη νίκη ενάντια στον τσαρισμό για τη νίκη ενάντια στη Γερμανία –για την καταλήστευση άλλων χωρών,- για τη στερέωση της κυριαρχίας των μεγαλορώσων πάνω στους άλλους λαούς της Ρωσίας κτλ. Βάση του επαναστατικού σοβινισμού είναι η ταξική θέση της μικροαστικής τάξης, που πάντοτε ταλαντεύεται ανάμεσα στην αστική τάξη και το προλεταριάτο. Τώρα ταλαντεύεται ανάμεσα στο σωβινισμό (που την εμποδίζει να είναι με συνέπεια επαναστατική ακόμη και με την έννοια της δημοκρατικής επανάστασης) και στον προλεταριακό διεθνισμό. Πολιτικοί εκφραστές αυτής της μικροαστικής τάξης στη Ρωσία είναι στη δοσμένη στιγμή οι τρουντοβίκοι, οι σοσιαλιστές-επαναστάτες, το περιοδικό «Νάσα Ζαριά» (τώρα «Ντιέλο»), η ομάδα Τσχεΐτζε, η ΟΕ, ο κ. Πλεχάνοφ και οι όμοιοί τους. Αν στη Ρωσία νικούσαν οι επαναστάτες-σοβινιστές, εμείς θα ήμασταν ενάντια στην άμυνα της «πατρίδας» τους στο δοσμένο πόλεμο. Το σύνθημά μας είναι: ενάντια στους σοβινιστές, έστω κι αν είναι επαναστάτες και δημοκράτες, ενάντια σ’ αυτούς και υπέρ της συμμαχίας του διεθνούς προλεταριάτου για τη σοσιαλιστική επανάσταση»

Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στον άγγλο γκουτσκοφικό.

«… Η Προσωρινή Επιτροπή της κρατικής δούμας –συνεχίζει,- υπολογίζοντας τους κινδύνους που αντιμετωπίζει, απόφυγε σκόπιμα να πραγματοποιήσει το αρχικό της σχέδιο να συλλάβει τους υπουργούς, παρ’ όλο που αυτό θα μπορούσε να γίνει χθες με ελάχιστες δυσκολίες. Έτσι η πόρτα για διαπραγματεύσεις έμεινε ανοιχτή, και χάρη σ’ αυτό εμείς» («εμείς» = το αγγλικό χρηματιστικό κεφάλαιο και ο ιμπεριαλισμός) «μπορούμε ν’ απολαύσουμε όλα τα πλεονεκτήματα του νέου καθεστώτος, χωρίς να περάσουμε από τη φρικτή δοκιμασία της Κομμούνας και την αναρχία του εμφυλίου πολέμου…»

Οι γκουτσκοφικοί ήταν υπέρ του εμφυλίου πολέμου προς όφελός τους, μα είναι ενάντια στον εμφύλιο πόλεμο προς όφελος του λαού, δηλ. της πραγματικής πλειοψηφίας των εργαζομένων.

«… Οι σχέσεις ανάμεσα στην Προσωρινή Επιτροπή της Δούμας που εκπροσωπεί όλο το έθνος» (κι αυτή είναι η Επιτροπή της τέταρτης Δούμας, της τσιφλικάδικης και καπιταλιστικής!) «και στο Σοβιέτ των εργατών βουλευτών που εκπροσωπεί καθαρά ταξικά συμφέροντα» (γλώσσα διπλωμάτη που έχει μισοακούσει μερικές επιστημονικές εκφράσεις και που θέλει να κρύψει ότι το Σοβιέτ των εργατών βουλευτών εκπροσωπεί το προλεταριάτο και τη φτωχολογιά, δηλ. τα 9/10 του πληθυσμού), «μα που σε περίοδο κρίσης, σαν τη σημερινή, έχει τεράστια εξουσία, προκάλεσαν αρκετούς φόβους στους λογικούς ανθρώπους, που προβλέπουν τη δυνατότητα σύγκρουσης ανάμεσα στην πρώτη και στο δεύτερο, σύγκρουση που τα αποτελέσματά της μπορεί να είναι πολύ φοβερά.

Ευτυχώς ο κίνδυνος αυτός αποφεύχθηκε –τουλάχιστον για την ώρα» (σημειώστε το αυτό το «τουλάχιστον»!) «χάρη στην επιρροή του κ. Κερένσκι, ενός νεαρού δικηγόρου με μεγάλες ρητορικές ικανότητες, που καταλαβαίνει ξεκάθαρα» (σε διάκριση από τον Τσχεΐτζε που επίσης «καταλάβαινε», αλλά κατά τη γνώμη του γκουτσκοφικού, φαίνεται, λιγότερο ξεκάθαρα;) «την ανάγκη της κοινής δράσης με την Επιτροπή, για τα συμφέροντα των εκλογέων του που ανήκουν στην εργατική τάξη» (δηλ. για να έχει τις ψήφους των εργατών, να ερωτοτροπεί μαζί τους). «Μια ικανοποιητική συμφωνία κλείστηκε σήμερα (Τετάρτη, 1 του Μάρτη), χάρη στην οποία θα αποφευχθεί κάθε περιττή προστριβή.

Τι συμφωνία είναι αυτή, αν έγινε με όλο το Σοβιέτ των εργατών βουλευτών, ποιοι είναι οι όροι της, αυτό δεν το ξέρουμε. Το κύριο ο άγγλος γκουτσκοφικός αυτή τη φορά το αποσιώπησε εντελώς. Πολύ φυσικό! Την αστική τάξη δεν τη συμφέρει οι όροι αυτοί να είναι ξεκάθαροι, ακριβείς, γνωστοί σε όλους, γιατί τότε θα της είναι πιο δύσκολο να τους παραβιάσει!

* * *

Οι παραπάνω γραμμές είχαν κιόλας γραφτεί, όταν διάβασα δυό πολύ σπουδαίες ειδήσεις. Πρώτο, στην παρισινή συντηρητικότατη και αστικότατη εφημερίδα «Le Temps» («Ο Χρόνος») της 7/3 το κείμενο της έκκλησης του Σοβιέτ των εργατών βουλευτών για «υποστήριξη» της νέας κυβέρνησης, και δεύτερο, αποσπάσματα από το λόγο του Σκόμπελιεφ της 1 του Μάρτη στην Κρατική δούμα που αναδημοσίευσε μια εφημερίδα της Ζυρίχης (η «Neue Zürcher Zeitung», 1 Mit.-bl., της 8/3) από μια εφημερίδα του Βερολίνου (της «National-Zeitung»).

Η έκκληση του Σοβιέτ των εργατών βουλευτών, αν το κείμενό της δεν έχει διαστρεβλωθεί από τους γάλλους ιμπεριαλιστές, είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό ντοκουμέντο που δείχνει ότι το προλεταριάτο της Πετρούπολης, τουλάχιστον τη στιγμή που βγήκε αυτή η έκκληση, βρισκόταν κάτω από την κυριαρχούσα επιρροή των μικροαστών πολιτικών. Θα θυμίσω πως στους πολιτικούς αυτού του είδους κατατάσσω, όπως τονίστηκε ήδη παραπάνω, τους ανθρώπους τύπου Κερένσκι και Τσχεΐτζε.

Στην έκκληση βρίσκουμε δυό πολιτικές ιδέες και αντίστοιχα μ’ αυτές δυό συνθήματα:

Πρώτο. Η έκκληση λέει ότι η κυβέρνηση (η νέα) αποτελείται από «μετριοπαθή στοιχεία». Χαρακτηρισμός παράδοξος, εντελώς ελλιπής, καθαρά φιλελεύθερου και όχι μαρξιστικού χαρακτήρα. Και εγώ είμαι πρόθυμος να συμφωνήσω ότι με μια ορισμένη έννοια –θα δείξω στο επόμενο γράμμα με ποια ακριβώς- κάθε κυβέρνηση δεν μπορεί παρά να είναι σήμερα, ύστερα από το τέλος του πρώτου σταδίου της επανάστασης, «μετριοπαθής». Όμως είναι τελείως απαράδεκτο να κρύβει κανείς από τον εαυτό του και από το λαό ότι η κυβέρνηση αυτή θέλει τη συνέχιση του ιμπεριαλιστικού πολέμου, ότι είναι πράκτορας του αγγλικού κεφαλαίου, ότι θέλει την παλινόρθωση της μοναρχίας και τη στερέωση της κυριαρχίας των τσιφλικάδων και των καπιταλιστών.

Η έκκληση λέει ότι όλοι οι δημοκράτες πρέπει να «υποστηρίξουν» τη νέα κυβέρνηση και ότι το Σοβιέτ των εργατών βουλευτών παρακαλεί και εξουσιοδοτεί τον Κερένσκι να πάρει μέρος στην Προσωρινή κυβέρνηση. Όροι: εφαρμογή των υποσχόμενων στη διάρκεια ακόμη του πολέμου μεταρρυθμίσεων, εγγύηση της «ελευθερίας πολιτιστικής» (μόνο;;) ανάπτυξης των εθνοτήτων (καθαρά καντέτικο, φιλελεύθερα-πενιχρό πρόγραμμα) και σχηματισμός ιδιαίτερης Επιτροπής για την επιτήρηση των ενεργειών της Προσωρινής κυβέρνησης, Επιτροπής που θα αποτελείται από μέλη του Σοβιέτ των εργατών βουλευτών και από «στρατιωτικούς».

Γι ’αυτή την Επιτροπή επιτήρησης, που αναφέρεται σε ιδέες και συνθήματα δευτερεύουσας σημασίας, θα γίνει ιδιαίτερα λόγος παρακάτω.

Όμως ο διορισμός ενός ρώσου Λουί Μπλαν, του Κέρεσνσκι, και η πρόσκληση για υποστήριξη της νέας κυβέρνησης είναι, μπορούμε να πούμε, κλασικό παράδειγμα προδοσίας της υπόθεσης της επανάστασης και της υπόθεσης του προλεταριάτου, προδοσία σαν εκείνες ακριβώς που χαντάκωσαν μια ολόκληρη σειρά επαναστάσεων του 19ου αιώνα, ανεξάρτητα από το κατά πόσο ήταν ειλικρινείς και αφοσιωμένοι στο σοσιαλισμό οι καθοδηγητές και οι οπαδοί μιας τέτοιας πολιτικής.

Το προλεταριάτο δεν μπορεί και δεν πρέπει να υποστηρίζει μια κυβέρνηση πολέμου, μια κυβέρνηση παλινόρθωσης. Για την πάλη ενάντια στην αντίδραση, για την απόκρουση των δυνατών και πιθανών αποπειρών των Ρομάνοφ και των φίλων τους να παλινορθώσουν τη μοναρχία και να συγκεντρώσουν αντεπαναστατικό στρατό, δεν χρειάζεται καθόλου η υποστήριξη των Γκουτσκόφ και Σίας, μα η οργάνωση, το πλάτεμα και το δυνάμωμα της προλεταριακής πολιτοφυλακής, ο εξοπλισμός του λαού με την καθοδήγηση των εργατών. Χωρίς αυτό το κύριο, το βασικό, το ριζικό μέτρο δεν μπορεί καν να γίνει λόγος ούτε για προβολή σοβαρής αντίστασης στην παλινόρθωση της μοναρχίας και στις απόπειρες να παρθούν πίσω ή να κουτσουρευτούν οι υποσχεμένες ελευθερίες, ούτε για σταθερό πέρασμα στο δρόμο που οδηγεί στην απόκτηση του ψωμιού, της ειρήνης, της ελευθερίας.

Αν ο Τσχεΐτζε, που μαζί με τον Κερένσκι ήταν μέλος της πρώτης Προσωρινής κυβέρνησης (της 13μελούς Επιτροπής της Δούμας), δεν πήρε μέρος στη δεύτερη Προσωρινή κυβέρνηση πραγματικά για λόγους αρχών σαν κι αυτούς που αναφέραμε παραπάνω ή παρόμοιους, τότε αυτό τον τιμά. Αυτό πρέπει να το πούμε ανοιχτά. Δυστυχώς, μια τέτοια ερμηνεία αντιφάσκει με άλλα γεγονότα, και πρώτα απ’ όλα με το λόγο του Σκόμπελιεφ, που συμφωνούσε πάντα με τον Τσχεΐτζε.

Ο Σκόμπελιεφ είπε, αν πιστέψουμε την πηγή που αναφέραμε παραπάνω, ότι «η κοινωνική (;ολοφάνερα η σοσιαλδημοκρατική) ομάδα και οι εργάτες έχουν μόνο ασθενή προσέγγιση, (ασθενή επαφή) με τους σκοπούς της Προσωρινής κυβέρνησης», ότι οι εργάτες απαιτούν ειρήνη και ότι, αν συνεχίσουμε τον πόλεμο, την άνοιξη οπωσδήποτε θα έρθει η καταστροφή, ότι «οι εργάτες έκλεισαν με την κοινωνία (τη φιλελεύθερη κοινωνία) μια προσωρινή συμφωνία (eine vorläufige Waffenfreundschaft), αν και οι πολιτικοί τους σκοποί απέχουν από τους σκοπούς της κοινωνίας όσο ο ουρανός από τη γη», ότι «οι φιλελεύθεροι πρέπει να παραιτηθούν από τους παράλογους (unsinnige) σκοπούς του πολέμου» κτλ.

Ο λόγος αυτός είναι υπόδειγμα εκείνου που στο παραπάνω απόσπασμα από τη «Σοτσιάλ-Ντεμοκράτ» το ονομάσαμε «ταλάντευση» ανάμεσα στην αστική τάξη και στο προλεταριάτο. Οι φιλελεύθεροι, παραμένοντας φιλελεύθεροι, δεν μπορούν «να παραιτηθούν» από τους «παράλογους» σκοπούς του πολέμου, που, ας το πούμε με την ευκαιρία, δεν καθορίζονται απ’ αυτούς και μόνο, αλλά από το αγγλογαλλικό χρηματιστικό κεφάλαιο, παγκόσμια ισχυρή δύναμη, που μετριέται με εκατοντάδες δισεκατομμύρια. Εκείνο που χρειάζεται δεν είναι «να πείθουμε» τους φιλελεύθερους, αλλά να εξηγούμε στους εργάτες, γιατί οι φιλελεύθεροι περιέπεσαν σε αδιέξοδο, γιατί αυτοί είναι δεμένοι χειροπόδαρα, γιατί κρύβουν και τα σύμφωνα του τσαρισμού με την Αγγλία κτλ, και τις συναλλαγές του ρωσικού κεφαλαίου με το αγγλογαλλικό κτλ κτλ.

Αν ο Σκόμπελιεφ λέει ότι οι εργάτες έκλεισαν με τη φιλελεύθερη κοινωνία μια οποιαδήποτε συμφωνία, χωρίς να διαμαρτύρεται ενάντιά της, χωρίς να εξηγεί από το βήμα της Δούμας τη βλαβερότητά της για τους εργάτες, τότε έτσι εγκρίνει τη συμφωνία. Κι αυτό δεν έπρεπε σε καμιά περίπτωση να το κάνει.

Η άμεση ή έμμεση, ξεκάθαρα διατυπωμένη ή σιωπηρή έγκριση από μέρους του Σκόμπελιεφ της συμφωνίας του Σοβιέτ των εργατών βουλευτών με την Προσωρινή κυβέρνηση είναι ταλάντευση του Σκόμπελιεφ προς την πλευρά της αστικής τάξης. Η δήλωση του Σκόμπελιεφ ότι οι εργάτες απαιτούν ειρήνη, ότι οι σκοποί τους απέχουν από τους σκοπούς των φιλελευθέρων όσο ο ουρανός από τη γη, είναι ταλάντευση του Σκόμπελιεφ προς την πλευρά του προλεταριάτου.

Καθαρά προλεταριακή, αληθινά επαναστατική και πολύ σωστή από άποψη σύλληψης είναι η δεύτερη πολιτική ιδέα της έκκλησης του Σοβιέτ των εργατών βουλευτών που εξετάζουμε, και συγκεκριμένα η ιδέα της δημιουργίας «Επιτροπής επιτήρησης» (δεν ξέρω αν ονομάζεται έτσι ακριβώς στα ρωσικά˙ κάνω ελεύθερη μετάφραση από τα γαλλικά), δηλαδή επιτήρησης της Προσωρινής κυβέρνησης από μέρους των προλετάριων και των στρατιωτών.

Αυτό μάλιστα! Αυτό είναι άξιο των εργατών που έχυσαν το αίμα τους για τη λευτεριά, για την ειρήνη, για το ψωμί του λαού! Αυτό είναι ένα πραγματικό βήμα στο δρόμο των πραγματικών εγγυήσεων και ενάντια στον τσαρισμό και ενάντια στη μοναρχία και ενάντια στους μοναρχικούς Γκουτσκόφ – Λβοφ και Σία! Αυτό είναι ένδειξη ότι το ρωσικό προλεταριάτο, παρ’ όλες τις δυσκολίες, τράβηξε μπροστά σε σύγκριση με το γαλλικό προλεταριάτο του 1848 που «είχε εξουσιοδοτήσει» τον Λουί Μπλαν! Αυτό είναι απόδειξη ότι το ένστικτο και η κρίση της προλεταριακής μάζας δεν ικανοποιείται με ρητορείες και αναφωνήσεις, με υποσχέσεις για μεταρρυθμίσεις και ελευθερίες, με τον τίτλο του «πληρεξούσιου υπουργού των εργατών» και τα άλλα φανταχτερά μπιχλιμπίδια, αλλά ζητάει στήριγμα μόνο εκεί όπου υπάρχει, στις ένοπλες λαϊκές μάζες, που οργανώνονται και καθοδηγούνται από το προλεταριάτο, από τους συνειδητούς εργάτες.

Αυτό είναι ένα βήμα στο σωστό δρόμο, μα μόνο το πρώτο βήμα.

Αν αυτή η «Επιτροπή επιτήρησης» παραμείνει θεσμός καθαρά κοινοβουλευτικού, μόνο πολιτικού τύπου, δηλαδή επιτροπή που θα «υποβάλλει επερωτήσεις» στην Προσωρινή κυβέρνηση και θα παίρνει από αυτήν απαντήσεις, τότε παρ’ όλα αυτά δεν θα είναι παρά ένα παιχνιδάκι, τότε θα είναι ένα μηδενικό.

Αν όμως αυτό οδηγήσει στο να δημιουργηθεί αμέσως και με κάθε θυσία μια πραγματικά παλλαϊκή εργατική πολιτοφυλακή ή εργατική πανστρατιά που να αγκαλιάζει πραγματικά όλους τους άντρες και όλες τις γυναίκες, που όχι μόνο να αντικαταστήσει τη συντριμμένη και διαλυμένη αστυνομία, όχι μόνο να πετύχει ώστε καμιά κυβέρνηση, ούτε μοναρχική-συνταγματική, ούτε λαοκρατική-δημοκρατική να μην μπορεί να την ανασυγκροτήσει ούτε στην Πετρούπολη, ούτε πουθενά αλλού στη Ρωσία –τότε οι πρωτοπόροι εργάτες της Ρωσίας μπαίνουν πραγματικά στο δρόμο νέων και μεγάλων νικών στο δρόμο που οδηγεί στη νίκη ενάντια στον πόλεμο, στην πραγματοποίηση στην πράξη του συνθήματος, το οποίο, όπως γράφουν οι εφημερίδες, φάνταζε πάνω στη σημαία των τμημάτων ιππικού που διαδήλωναν στην Πετρούπολη στην πλατεία μπροστά στην Κρατική δούμα:

«Ζήτω οι σοσιαλιστικές δημοκρατίες όλων των χωρών!»

Τις σκέψεις μου σχετικά με αυτή την εργατική πανστρατιά θα τις εκθέσω στο επόμενο γράμμα.

Θα προσπαθήσω να δείξω εκεί, από τη μια μεριά, ότι ακριβώς η δημιουργία παλλαϊκής πανστρατιάς καθοδηγούμενης από τους εργάτες είναι το σωστό σύνθημα της ημέρας, τα οποίο ανταποκρίνεται στα καθήκοντα τακτικής της ιδιόμορφης μεταβατικής στιγμής που περνά σήμερα η ρωσική επανάσταση (και η παγκόσμια επανάσταση), και από την άλλη μεριά, ότι για να πετύχει η εργατική αυτή πανστρατιά πρέπει να είναι, πρώτο, παλλαϊκή, μαζική μέχρι καθολικότητας, που να αγκαλιάσει πραγματικά ολόκληρο τον ικανό για εργασία πληθυσμό και των δυό φύλων˙ δεύτερο, πρέπει να περάσει στο συνδυασμό όχι μόνο των καθαρά αστυνομικών, αλλά και των παγκρατικών αρμοδιοτήτων με τις στρατιωτικές αρμοδιότητες και τον έλεγχο της κοινωνικής παραγωγής και της διανομής των προϊόντων.

Ζυρίχη, 9 του Μάρτη 1917.